Przewodnik Kalabria

Zarówno wybrzeże Morza Jońskiego, jak i Morza Tyrreńskiego doskonale nadaje się do uprawiania sportów wodnych, w większości kurortów znajdują się wypożyczalnie niezbędnego sprzętu do uprawiania windsurfingu, kitesurfingu i żeglarstwa, bez problemu można zamówić rejsy jachtami i przejażdżki łodzią motorową. Ciekawe wybrzeże nadaje się również do nurkowania – centrum tego hobby znajduje się w miejscowości Drapia.

Masyw Sila – raj dla miłośników pieszych i górskich wędrówek będący odskocznią dla wypoczynku na wybrzeżu. Masyw dzieli się na trzy główne grupy: Sila Greca, Sila Grande i Sila Piccola, każda z nich jest inna i w każdej można znaleźć coś ciekawego. Wśród niezwykłych krajobrazów Sila Greca można natknąć się na malownicze albańskie wioski rozrzucone pośród wzgórz i przepięknych terenów, najbardziej znaną jest San Demetrio Corone z albańskim „collegio” mającym podtrzymać narodowe tradycje i bizantyjskim kościołem Sant'Adriano. Sila Grande słynie nie tylko ze wspaniałych stoków narciarskich, ale także sztucznych jezior i pięknych kurortów jak na przykład Campigliatello będący idealną bazą wypadową na piesze wędrówki oraz miejscem doskonale nadającym się do uprawiania jeździectwa. Atrakcją turystyczną okolic jest dawna zbójecka twierdza Longobucco, a także górskie jeziora, w okolicach których przyjemnie wypoczywa się na piknikach. Sila Piccola to przede wszystkim piękne lasy oraz normandzki zamek, w którym według legend urodził się św. Tomasz z Akwinu. W okolicach masywu jest wiele ciekawych i różnorodnych szlaków turystycznych, a noclegi zapewniają komfortowe hotele i pensjonaty, rejon ma również połączenia autobusowe ze stolicą regionu Cosenzą.

Cumae – pierwsza osada w tym regionie założona przez Greków jest ważnym punktem na turystycznej mapie Kampanii. Warto zwiedzić ruiny przywołujące legendę o wieszczce Sybilli Kumańskiej przepowiadającej przyszłość mitologicznemu Eneaszowi. Turyści najczęściej zaglądają do jaskini Sybilli z budzącym grozę, długim i ciemnym korytarzem oraz wędrują do świątyni Jowisza, z okolic której rozpościerają się godne fotograficznego upamiętnienia widoki na lazurowe wybrzeże i fascynujące jezioro Fusaro.

Herkulanum – nie sposób pominąć tego niezwykłego miejsca w trakcie zwiedzania południa Półwyspu Apenińskiego – starożytne ruiny odkryte dopiero w 1709 r. znajdują się w okolicy Ercolano i są nieco lepiej zachowane niż pozostałości po Pompejach. Obydwa miasta zniszczył wybuch Wezuwiusza w 79 r. n.e., ale pozostałości po starożytnych miastach przetrwały wiele wieków i można je podziwiać podczas pasjonujących wędrówek. Herkulanum miało charakter mieszkalny, zachowały się ruiny Domu Argusa, tzw. hotelu Casa del Albergo z masywnymi kolumnami oraz zespołu łaźni wzbudzającego historyczną zadumę. Zwiedzających to niezwykłe i nastrojowe miejsce mogą zainteresować również mozaiki z Trytonem, Dom Samnicki z pełną wdzięku loggią, Dom z Pięknym Dziedzińcem czy Winiarnia z amforami na pułkach. W trakcie spaceru można zobaczyć jak wyglądała starożytna Palestra – miejsce, w którym odbywały się zawody sportowe oraz luksusowa, dwupiętrowa willa zadziwiająca stanem zachowania. Herkulanum można zwiedzać w towarzystwie przewodników.

Wezuwiusz – intrygujący wulkan, który od zawsze wywierał wpływ na mieszkańców Zatoki Neapolitańskiej i powodował turystyczne obawy jest niezwykłym i wzbudzającym szacunek tłem dla osad położonych na jego zboczach. Jedyny czynny wulkan na kontynencie Europejskim najbardziej zasłynął z erupcji w 79 r. n.e., podczas której unicestwił na zawsze Pompeje i Herkulanum. Wezuwiusz dostępny jest dla zwiedzających, w okolice krateru można dostać się specjalnymi autobusami i busami lub krętą ścieżką prowadzącą na szczyt koło strumieni zastygłej lawy, winorośli i drzew oliwnych.

Pompeje – miasto zniszczone przez Wezuwiusza miało bogatą i niezwykle ciekawą historię – od VIII w. p.n.e. zamieszkiwali je Oskanowie, później władali Etruskowie, Grecy i wojowniczy Samnici, a dopiero za czasów rzymskich zostało zatrzymane w historycznej klatce filmowej potężnego kataklizmu, jakim była erupcja wulkanu datowana na 79 r. n.e. Jak donosili w kronikach świadkowie wydarzenia, niebo pociemniało jak w szczelnie zamkniętym pokoju, a lawa i popiół na zawsze zakonserwowały i uśpiły prężnie rozwijające się miasto z częścią jego mieszkańców. Dzięki temu w późniejszych wiekach naukowcy mogli odtworzyć rzymskie układy społeczne, standard życia, strukturę klasową oraz panujące w mieście obyczaje. Zwiedzanie tego niezwykłego miejsca jest pasjonujące i warto mu poświęcić możliwie najwięcej czasu. Przy każdym wejściu na wykopaliska ustawione są mapy stanowisk ułatwiające poruszanie się po ogromnym terenie. Koniecznie trzeba zobaczyć Forum – otwartą przestrzeń otoczoną ruinami bazyliki, hali targowej oraz świątyni Apolla i Jowisza, wielu turystów zatrzymuje się z zadumą przy Domie Fauna, Domie Wecjuszów czy Domie Poety Tragicznego z niezwykłymi malowidłami ściennymi i zachwycającymi posągami. W świetnie zachowanym Wielkim Teatrze można trafić na przygotowane dla turystów spektakle, podziw budzi również najlepiej zachowany i najstarszy we Włoszech Amfiteatr z 80 r. p.n.e., nie wolno pominąć także Villa dei Misteri – najlepiej zachowanego budynku pałacowego z przypominającym szachownicę układem pokoi i dziedzińców. W Pompejach jest wiele ciekawych zakątków, niezwykłych pomników dawnej, rzymskiej świetności oraz scen zatrzymanych przez Wezuwiusza na wieki, na których poznanie nie powinno się żałować czasu.

Neapol – każdy turysta wybierający się na południe Włoch prędzej czy później trafi do Neapolu – miasta z wielowiekowym dziedzictwem kulturowym widocznym w architekturze, sztuce i kuchni. Większość Włochów jest takiego zdania, że włoska pizza nigdzie indziej tak właśnie nie smakuje, jak w Neapolu. Neapolis – Nowe Miasto – założyli Grecy z Kyme w VI w p.n.e. obok Starego Miasta zwanego przed wiekami Paleopolis. Osadę próbowali podbić Samnici, jednak sprawniejsze oddziały rzymskie zdołały powstrzymać niszczycielski najazd. To właśnie w Neapolu Wergiliusz napisał „Eneidę”, a liczni cesarze zakładali ogrody i wypoczywali na plażach pięknej zatoki. Miastem rządzili także książęta luźno związani z Bizancjum, ważną datą w historii miasta jest natomiast rok 1139, kiedy Roger II Normański przyłączył je do Królestwa Sycylii, a siedem kolejnych dynastii pozostawiło po sobie wspaniałe zabytki, które do dziś są magnesem przyciągającym wielu turystów. Wśród nich były rody z Hiszpanii, Austrii i Francji, a niechlubnie na kartach historii zapisał się Karol I Andegaweński słynący z przeprowadzania krwawych egzekucji. Miasto przez kolejne wieki miało swoje własne życie, z jednej strony pozostawało na uboczu Włoch, a z drugiej budowało własną, południową odrębność. Z Neapolem wiąże się powiedzenie: „zobaczyć Neapol i umrzeć”. Czy tak właściwie jest trzeba przekonać się osobiście zwiedzając niezwykłe miasto, na którego większości ulic można poczuć oddech minionych dziejów. Przed zwiedzaniem dobrze jest zaopatrzyć się w „Campania artecard” ułatwiającą poruszanie się po mieście i gwarantującą bezpłatny wstęp i częściowe zniżki do większości najważniejszych muzeów. Wędrówkę najlepiej zacząć od historycznego serca miasta, czyli starówki rozpościerającej się pomiędzy łatwym do zlokalizowania placem Piazza Garibaldi i ulicą Via Toledo znaną także jako Via Roma. Rejon ten jest niezwykle gwarny, wielu handlarzy zaczepia spacerujących turystów oferując i zachwalając im swoje towary. W oczy rzuca się od razu Porta Capuana – fragment zachowanych, aragońskich murów, z imponującą bramą obronną zdobioną ornamentami oraz Castel Capuano – zamek normandzkiego króla Wilhelma I, pełniący dzisiaj funkcję sądu. Turyści poszukujący pamiątek mogą powędrować na tyły zamku, do dzielnicy Forcella z targowiskiem i wieloma kolorowymi kramami. Z Piazza Garibaldi ciekawy spacer można odbyć ulicą Corso Umberto I w kierunku starówki mijając po drodze Capella del Pio Monte della Misericorda – piękną, ośmiokątną kaplicę z freskami Caravaggia oraz gotycką katedrę San Gennaro, która dla miejscowych jest głównym punktem orientacyjnym, a także skarbnicą pamiątek ze wszystkich okresów historii miasta. Z katedrą wiąże się ciekawa legenda – w jednej z kaplic przechowywana jest głowa patrona Neapolu św. Januarego wraz z flakonikami jego zakrzepniętej krwi. Cud związany ze skropleniem czy „ożywianiem” krwi w stan płynny ma miejsce co roku w pierwszą sobotę maja, 19 września i 16 grudnia, kiedy kapłan ceremoniujący rytuał ogłasza dokonanie cudu, któremu towarzyszą okrzyki „Viva San Gennaero”, a całe miasto ogarnia na tydzień karnawałowa atmosfera. Stojąc przed katedrą warto spojrzeć w kierunku najstarszej budowli w Neapolu, czyli bazyliki Santa Restituta wzniesionej przez Konstantyna Wielkiego z ciekawym baptysterium i wspaniałymi mozaikami, przy okazji spaceru można również zajrzeć do klasztoru Chiostro dei Girolamini z zabytkowymi krużgankami i niesamowitą atmosferą stworzoną przez rosnące na dziedzińcu drzewka pomarańczowe lub zapoznać się z wybitnymi dziełami malarstwa w galerii Quadreria dei Girolamini. Wędrówka nie może pominąć kościoła San Lorenzo Maggiore (odkryto pod nim najstarszą ulicę w mieście, a także pozostałości rzymskiego „forum”) oraz najciekawszej dzielnicy zwanej Spaccanapoli z wartą odwiedzenia ulicą Via San Gregorio Armeno, na której znajdują się liczne pracownie wytwarzające znane w całym Neapolu szopki bożonarodzeniowe zwane „presepi”. Jedną z głównych, a zarazem spacerowych arterii miasta, jest oblegana przez turystów Corso Umberto I, na której szlaku znajduje się kilka ciekawych atrakcji. Jedną z nich jest elegancka XVII-wieczna Fontana del Nettuno, pod którą warto się sfotografować i położony nieco dalej imponujący swoim wyglądem Castel Nuovo wybudowany w 1282 r. przez ród Andegawenów, zachęcający do odwiedzin szczególnie wieczorami, gdy prezentuje się okazale w świetle reflektorów. Turyści uważający się za melomanów powinni przy okazji zajrzeć do Teatro San Carlo – największej sceny operowej we Włoszech, gdzie nieoceniony przepych i bogactwo wykończenia można dostrzec na każdym kroku wśród aksamitów i złoceń, a także niebywałej akustyki, którą warto sprawdzić na żywo podczas przedstawienia. Kawa w Neapolu lub dobry koktajl? – jak najbardziej, najlepiej zasiąść wygodnie z pucharem w ręku na tarasach modnej Caffe Gambrinus i obserwować przy okazji codzienne życie neapolitańczyków, którzy również bardzo często pojawiają się wieczorami na Piazza del Plebiscito – placu mającym odwzorowywać architektonicznie dawną świetność miasta. Wrażenie robi ogromny kościół San Francesco di Paola, szczególnie gdy wieczorem stanie się pod jego strzelistą i oświetloną kopułą, w sąsiedztwie znajduje się również Galleria Umberto I przypominająca  mediolańską galerię ze szklanym sklepieniem zawieszonym na dużej wysokości, można w niej zamówić neapolitańską pizzę i napić się dobrej kawy. Z racji tego, że Neapol jest miastem nadmorskim miłośnicy potraw rybnych powinni udać się do dzielnicy portowej Santa Lucia z gwarnym targiem rybnym, na którym można dostać najświeższe ryby w kraju i tawernami serwującymi ryby prosto z patelni. Pasjonaci historii koniecznie muszą zajrzeć do znanego na świecie Museo Archeologico Nazionale z najciekawszymi eksponatami pochodzącymi z wykopalisk w Pompejach i Herulanum oraz wieloma innymi, ciekawymi zabytkami sztuki, między innymi kolekcją zgromadzoną w tzw. Tajnym Pokoju przeznaczoną wyłącznie dla dorosłych turystów. Za inspirującą można potraktować wizytę w Palazzo Reale di Capodimonte z niezwykłą kolekcją malarską oraz cudownymi ogrodami okalającymi pałac, dającymi wytchnienie w upalne dni. Przyjemnie jest spojrzeć na panoramę miasta z dzielnicy Chiaia wyróżniającej się ładem i klasyczną elegancją, z  ulicami przypominającymi labirynt, w którym spacerujący turyści mieszają się z neapolitańczykami i nieświadomie gubią się w wąskich przejściach. Przytulne restauracje można znaleźć w dzielnicy Mergellina niedaleko portu, z którego odpływają wodoloty na pobliskie wyspy. Ciekawa i pouczająca jest wycieczka kolejką linową w okolice monumentalnej twierdzy Castel Sant'Elmo, w której niegdyś przetrzymywano więźniów politycznych, a dzisiaj jest najlepszym punktem widokowym na miasto, zatokę i imponujący masyw Wezuwiusza górującego nad okolicą. Zdjęcia w tym miejscu obowiązkowe, podobnie jak spacer po całej dzielnicy Vormero pełnej dobrych sklepów, pomników, muzeów, kawiarni i pogodnej atmosfery życzliwych mieszkańców.

Wyspy Liparyjskie – wulkaniczne wyspy znane również jako Wyspy Eolskie są bardzo ważnym punktem na turystycznej mapie południowych Włoch i każda przygoda z południową częścią kraju powinna zetknąć się z tym niezwykłym zakątkiem składającym się z siedmiu wysepek – ich nazwa pochodzi od greckiego boga Eola, który sprawował władzę nad wiatrem i więził go w wyspiarskich jaskiniach. Na wyspach rządzili Grecy, Kartagińczycy oraz piraci, którzy pozostawili po sobie wiele legend o ukrytych skarbach. Wyspa Vulcano oferuje turystom siarkowe kąpiele błotne, trasy spacerowe po kraterach wulkanów oraz niezwykłe plaże z czarnym piaskiem lawowym. Lipari to największa i najbardziej urozmaicona wyspa będąca zachwycającym tworem geologicznym z jedynymi w archipelagu plażami z białym piaskiem oraz ciekawymi miejscami do zwiedzenia takimi jak zamek i muzeum archeologiczne z wartościowymi zbiorami znanymi w całych Włoszech. Nad sąsiednią Saliną porośniętą zielenią górują szczyty bliźniaczych wulkanów, najlepiej smakuje wyrabiane na niej białe wino „malvasia”, warto wybrać się na kilka szlaków spacerowych lub zwiedzić szczyt Monte Fossa delle Felci z sanktuarium Madonny del Terzito. Ekskluzywna Panarea to enklawa białych domków i jachtów skąpana w bujnej roślinności, natomiast Wyspa Stromboli to dwie wioski oddzielone mruczącym co jakiś czas, czynnym kraterem wulkanu, przyciągająca mimo tej aktywności plażami z czarnym piaskiem wtapiającym się w lazurowe morze. Na wyspach organizowane są dzienne i nocne rejsy, w trakcie których przepływa się koło czynnych kraterów wulkanicznych i spiczastych skał wystających z wody, a także kąpie godzinami w morzu i spożywa niezliczoną ilość kawałków pizzy. Turyści posiadający duży zapas czasu powinni wybrać się wypożyczonym rowerem lub skuterem na zwiedzanie okolic, a na wyspy można dostać się wodolotami i promami kursującymi z Milazzo, Mesyny, Palermo i Cefalu na Sycylii.

Sycylia i Palermo – wyspa od wieków uchodziła za niezwykłą krainę kontrastów z bogatą historią oraz atmosferą odróżniającą ją od pozostałych regionów Półwyspu Apenińskiego. Turyści traktują Sycylię jako perłę słonecznych Włoch wyznaczającą kanony piękna oraz luksusu, którego nie powstydziłyby się najznamienitsze kurorty. W powietrzu unosi się zapach cytryn i oliwnych gajów, słońce oplata swoim blaskiem niezwykłe miasteczka, antyczne ruiny oraz morze winnic rozpościerające się aż po bezkresny horyzont. Wyspa ma jeszcze jedno oblicze świadczące o jej niebywałym charakterze, przyciągające turystów z całego świata – wulkaniczny krajobraz Etny i Wysp Eolskich, niebezpieczny, inspirujący, piękny... Stolicą wyspy jest urzekające i fascynujące Palermo leżące w niezwykłej zatoce między Capo Zafferano i uznawanym za najpiękniejszy cypel świata, majestatycznym Monte Pellegrino. Styl życia mieszkańców, osobliwa architektura i niezwykła kultura odróżniają Palermo od innych włoskich miast. W mieście kontrastów zabudowa barokowa przeplata się z arabskimi kopułami, na targowiskach dominują wpływy greckie, a hiszpańskie pałace położone wśród średniowiecznych uliczek zachwycają swoją niepowtarzalnością. Miasto, które przed wiekami było kolonią fenicką i kartagińską przetrwało rządy Saracenów i Normanów, oferuje obecnie turystom wiele zabytków i klimat dawnych epok. Palermo najlepiej zwiedzać na piechotę lub rowerem, a swoją wędrówkę zacząć od głównego skrzyżowania Quattro Canti łączącego dzielnice: Albergheria, Capo, Vucciria i La Kalsa – króluje na nim barok w postaci czterech pomników ozdobionych fontannami i posągami komponującym się z klimatem miejscowości. Warto podejść przy okazji na Piazza Pretoria zwanym „placem wstydu” z powodu frywolnej fontanny i dokazujących w niej nagich postaci lub nie ulegając pokusie udać się do wybudowanego przez Normanów kościoła La Martorana z fantazyjnym wnętrzem i wspaniałymi, greckimi mozaikami. Klimat starego Palermo można poczuć na targu Ballaro tętniącym życiem w sąsiedniej dzielnicy Albergheria, oplecionym siecią wąskich i malowniczych uliczek, wśród których na uwagę zasługuje arcydzieło średniowiecznej architektury kościół San Giovanni degli Eremiti z pięcioma kopułami w kolorze ochry wieńczącymi niewielką świątynię wzniesioną na ruinach meczetu. Warto również zwiedzić katedrę skrywającą groby królewskie oraz zajrzeć do najstarszej dzielnicy Capo z ciekawym Teatro Massimo i Galleria d'Arte Moderna z imponującymi zbiorami malarstwa i rzeźby. Koniecznie trzeba zajść do Museo Archeologico Regionale z wystawą przedstawiającą między innymi skarby ze statków rozbitych u wybrzeży wyspy. Spacer po południowo-wschodnich dzielnicach Palermo powinien zaprowadzić turystów do Villa Giulia – pięknego parku z ogrodem botanicznym, w którym na kilka godzin można schronić się przed promieniami słonecznymi. Kilka interesujących zabytków i muzeów znajduje się również w odnowionej dzielnicy La Kalsa, a żeby przekonać się do końca o dawnej świetności Sycylii można przyjrzeć się z bliska imponującemu Castello di Zisa na obrzeżach miasta. Jeżeli po zwiedzaniu miasta ktoś ma jeszcze siły na rozrywkę powinien pojechać do dzielnicy Mondello, by wypić drinka w którymś z barów na Via Principe di Belomonte lub zabawić się w dyskotece przy Viale Strasburgo lub Via Generale Arimondi. Palermo to również wspaniała, wypoczynkowa miejscowość z rewelacyjnym zapleczem noclegowym oraz malowniczo położoną, piaszczystą, jasną plażą. Na Sycylię można dostać się promami z Reggio di Calabria i Villa San Giovanni.