Przewodnik Nizina Górnotracka

Pazardżik – stara osada handlowa rozbudowana przez Rzymian i umocniona przez Bizantyjczyków w VI w. oficjalnie uzyskała prawa w 1485 r. za czasów sułtana Bajazyta II. Pozostałości pierwotnej twierdzy można znaleźć w wiosce Sinitowo, a skarby tam znalezione oglądnąć w Muzeum Historycznym. Kilka zabytkowych budowli z XIX wieku znajduje się na głównym placu miasta, tam też zachowało się kilka zabytkowych świątyń, z których turystów powinna najbardziej zainteresować katedralna cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy pochodząca z okresu „odrodzenia narodowego” (1837 r.) i uznawana za największą taką budowlę w Bułgarii. Warto zaglądnąć do środka, by zobaczyć misternie wykonane wnętrze z drobnymi detalami wychodzącymi spod dłuta mistrzów szkoły debyrskiej. W mieście znajduje się także kilka interesujących muzeów, a ciekawie zapowiadają się coroczne Zimowe Wieczory Muzyczne (styczeń/luty).

Swilengrad – ostatnie miasto przed granicą turecką słynęło przed laty z produkcji jedwabiu oraz z twierdzy strzegącej traktu do Konstantynopola. Po wyzwoleniu Bułgarii w 1878 r. miasto pozostawało w granicach Turcji aż do roku 1912, kiedy nazwę Mustafa Pasza zmieniono na Swilengrad. Warto tam zajechać chociażby po to, by zobaczyć zabytkowy most z XVI stulecia łączący brzegi Maricy. Ciekawostką jest, iż konstrukcja otoczona opieką UNESCO została wzniesiona przez tureckiego architekta Sinana – projektanta Czarnego Meczetu w Sofii. W okolicy miasta, koło wioski Mezek, można znaleźć tracki grobowiec kopułowy z IV w. p.n.e., mury i okrągłe baszty twierdzy Neutzicon z XI w., a także dobrze zachowaną twierdzę Bukelon.

Kopriwsztica – niewielka dolina otoczona ze wszystkich stron wzgórzami jest wystarczającym powodem, żeby zajrzeć do miasta-muzeum pełniącego jednocześnie funkcje rezerwatu urbanistyczno-historycznego. Panuje tam niepowtarzalny klimat szczególnie odczuwany podczas spaceru wśród brukowanych uliczek i dobrze zachowanych domów reprezentujących styl bułgarskiego „odrodzenia narodowego”. W wieku XIV osiedlili się w tym miejscu uciekinierzy ze spalonego przez Turków Wielkiego Tyrnowa i z tego właśnie grona pochodzą znani bułgarscy działacze polityczni, opozycjoniści i artyści. Spacerowi po całym mieście sprzyjają wąskie uliczki wijące się po górskich zboczach oraz sympatyczne domki, w których ulokowano niewielkie muzea. Przykładowo Dom Oleksowa prezentuje kolekcję XIX-wiecznych strojów, obrazów i biżuterii, Dom Debelianowa przybliża życie i twórczość znanego w Bułgarii poety, Dom Liutowa wniesiony przez mistrzów z Płowdiwu był własnością kupca prowadzącego interesy w Egipcie, a Dom Karawełowa należał do działacza niepodległościowego i tam zaprezentowane są pamiątki z tego okresu. Ponadto krótki spacer nie omija legendarnego mostu Kałyczow, na którym padły pierwsze strzały kwietniowego powstania z 1876 r., cerkwi św. Mikołaja i cerkwi Zaśnięcia Bogurodzicy. Wędrówka po miasteczku jest czystą przyjemnością przerywaną degustacją lokalnych specjałów w przytulnych knajpkach.

Panagiuriszte – przepiękne miasteczko z zabytkami i uzdrowisko w jednym. Krajobrazowe położenie u podnóży Srednej Gory zapewnia nie tylko piękne widoki, ale również wyjątkowo czyste powietrze i unikalny mikroklimat. Historia osady sięga średniowiecza oraz panowania tureckiego, kiedy wybudowano pierwszy targ. Okres szczególnego rozwoju przypadł na XIX wiek, podczas którego miejscowa ludność wyspecjalizowała się w hodowli owiec i produkcji dywanów. Przełomowym okazał się natomiast rok 1876 i słynne, bułgarskie powstanie kwietniowe, kiedy w mieście działał najsilniejszy ruch oporu. Pamiątki po tamtych czasach zgromadzono w muzeum miejskim oraz kilku zachowanych domach z okresu tzw. odrodzenia bułgarskiego. Na krótkim spacerze szybko można zwiedzić m.in. Dom Rajny Kniagini z pamiątkami powstańczymi czy Dom Tutewa należący do bogatego kupca. Ciekawostką jest fakt, że w 1949 r., w Panagiuriszte, odkryto słynny skarb datowany na przełom IV i III w. p.n.e., składający się kilku naczyń, pięknych złotych amfor i zdobionych pucharów wykonanych przez mistrzów trackich. Ten wybitny skarb złotniczej sztuki starożytności znajduje się obecnie w muzeum w Płowdiwie, niemniej jego repliką można zachwycać się w miejscowym muzeum. Ponadto na spacerze warto zwiedzić kilka cerkwi i kompleks muzealny Apriłci, oferujący z racji położenia wspaniały widok na miasto.

Chisaria – jedno z największych zdrojowisk w Bułgarii, które sławę zawdzięcza walorom przyrodniczym oraz źródłom mineralnym posiadającym właściwości lecznicze. Z takich dogodności korzystali Rzymianie i Bizantyjczycy, dlatego zdrowotnych kąpieli można zażywać w zabytkowych budynkach wzniesionych przez pierwszych kuracjuszy. Rzymianie otoczyli osadę wysokim murem, by chronić się przed barbarzyńcami, a w najprężniejszym okresie powstało kilka bazylik. Po tamtych czasach pozostały interesujące ruiny, w tym rozpoznawalna Brama Kalinite. Antyczne znaleziska wykopane przez naukowców można obecnie podziwiać w Muzeum Archeologicznym.

Stara Zagora – miasto słynnego piwa i unikatowego, prostopadłego rozplanowania ulic, położone jest na pagórkowatym terenie zamkniętym łańcuchem Srednej Gory. Historia miasta sięga czasów trackich (V w. p.n.e.) oraz panowania Filipa II Macedońskiego, cesarza Ulpiusza Trajana, Słowian, Turków i Bułgarów. Nad pozostałościami rzymskiego miasta budowanego między II a VI stuleciem czuwa Regionalne Muzeum Historyczne. Turyści mogą zwiedzić między innymi półokrągły plac z widownią, podwójne mury obronne, pozostałości term miejskich (łaźni publicznych) oraz unikalne mozaiki podłogowe należące do najdoskonalszych przykładów późnorzymskiej sztuki prowincjonalnej. Dawne życie miejskie prezentuje muzeum-dom Chadżi Angełowa, wspaniałe ikony odrodzeniowych mistrzów są jedną z ekspozycji galerii artystycznej, na dzieci czeka zabawny Park Ajazmoto, natomiast najbardziej wyróżniającą się budowlą w mieście jest meczet Eski Dżamija z XV w. Dumą Bułgarii jest jedyne w kraju muzeum prehistoryczne, w którym wystawiono neolityczne przedmioty znalezione w prastarej osadzie.

Park Narodowy Błękitne Skały – w pobliżu miejscowości Sliwen można trafić na Sinite Kamyni, czyli masyw Niebieskich Skał tworzących zjawiskowy kontrast z innymi, białymi formacjami skalnymi. Szlak spacerowy prowadzi między głazami przypominającymi kominy, wieże i łuki oraz w pobliżu tajemniczych uroczysk i grot.

Kazanłyk – jedno z ciekawszych miast tzw. Doliny Róż i Doliny Trackich Królów, znane z produkcji unikalnego olejku różanego używanego do produkcji najdroższych perfum. Z uprawy róż i produkcji różnego rodzaju kotłów miasto słynęło już w czasach tureckich i stało się ważnym ośrodkiem handlu, dlatego też nosi nazwę Kazanłyk pochodzącą od słowa „kocioł – kazan”. Miłośników etnografii z pewnością uszczęśliwi ekspozycja muzealna etnograficznego kompleksu Kułata, założona w domach wiejskich typu podbałkańskiego z końca XIX wieku, natomiast szczególnie panie powinny zajrzeć do Muzeum Róż, w którym można zapoznać się z etapami produkcji niezwykłego składnika perfum. W mieście znajduje się jeszcze jedno ciekawe miejsce, jakim jest słynny grobowiec kazanłycki wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Arcydzieło architektury trackiej i przykład malarstwa wczesnohellenistycznego pochodzi z lat 310-290 p.n.e., niemniej turystom udostępniono jedynie wierną kopię doskonale odwzorowującą oryginał.

Dolina Trackich Królów – tereny w pobliżu takich miast jak Silven, Kazanłyk i Szpika wypełnione są mnóstwem kurhanów pochodzących jeszcze z czasów trackich, dlatego tej części Niziny Górnotrackiej nadano taką nazwę. Podróżując między tymi miastami można trafić na setki rozmaitych form pochówku, grobowce rytualne wybudowane ku czci królów i ważnych osobistości oraz kamienne budowle pokryte stożkowatymi kopułami. O możliwość zwiedzanie tych niezwykłych i tajemniczych miejsc najlepiej zapytać w muzeum w Kazanłyku, którego ekspozycja przedstawia liczne skarby wydobyte z kurhanów, np.: całe wyposażenie grobu króla Seuthesa III pochodzące z III w. p.n.e. – broń, naczynia, biżuteria, złotą maskę króla Teresa, a także niezwykłe freski z grobu Golama Arsenałka.

Bojana – jedna z dzielnic Sofii jest doskonałym miejscem wypadowym na krótkie wycieczki. Na turystów czeka tam twierdza Batił wzniesiona w X w. na wierzchołku Mominej Skały, Jezioro Bojansko ze szlakami prowadzącymi do klasztoru Dragalewci i Wodospadu Bojanskiego, będącego kapryśnym tworem rzeki Bojanskiej oraz Car Jasenowy pyt – szlak prowadzący do miejscowości Bistrica i Panczarewo.

Cerkiew Bojańska – jeden z najciekawszych zabytków Bułgarii figurujący na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Trzy części wspaniałej świątyni powstawały na przestrzeni XI i XIX stulecia, przez co charakteryzują się nie tylko bogactwem architektonicznym, ale również unikalnym na skalę światową wnętrzem. Autorzy wspaniałych malowideł, pochodzący ze słynnej Turnowskiej Szkoły Malarskiej i będący prekursorami europejskiego renesansu, pozostawili po sobie pełne realizmu freski przedstawiające Ostatnią Wieczerzę, Ukrzyżowanie oraz najwspanialsze portrety w dziejach państwa bułgarskiego. Atmosfera wewnątrz świątyni jest magiczna i nawiązuje do jedynej w swoim rodzaju sztuki bułgarskich artystów. Wielu dodatkowych informacji o tzw. Mistrzu Bojańskim dostarcza Narodowe Muzeum Cerkiew Bojańska.

Dragalevtsi – do sofijskiej dzielnicy zaglądają najczęściej turyści wybierający się do górskiego kurortu Aleko, niemniej można tam zwiedzić starą cerkiew św. Bogurodzicy założoną w XIV w. przez cara Iwana Aleksandra. Budowla z tłuczonego kamienia i wypalonej cegły, nakryta spadzistym dachem, zaskakuje XV-wiecznymi malowidłami przedstawiającymi sceny religijne oraz odniesienia do kultury antycznej. W pobliżu klasztoru znajduje się Pasza Bunar – jedyne takie źródło o stałej temperaturze, a także punkt wypadowy i kolejka linowa na Goli Wrych.

Mała Święta Góra – okolica Sofii skrywa mnóstwo klasztorów, kapliczek nad cudownymi źródełkami i cerkwi budowanych w różnych okresach historycznych. Część z zabytkowych świątyń wpisana jest na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i zachwyca miłośników architektury sakralnej. Na terenie określanym Małą Świętą Górą, nawiązującym do Świętej Góry Athos, zwiedzić można chociażby monastyr Sweta Petka, klasztor Sweti Nikołaj Mirliknski, monastyr sw. Iwan Rylski, klasztor Sweti Archangeł Michał, monaster Sweti Spas i wiele, wiele innych. Warta odwiedzenia jest także twierdza Urwicz zbudowana w XIII w. w strategicznym Przełomie Panczarewskim.

Witosza – masyw górski i Park Narodowy Witosza, znajdujący się na obrzeżach Sofii, oferuje turystom wiele. Znajdują się tam liczne źródła mineralne, piękne lasy z unikalną roślinnością i przede wszystkim szereg wysokich szczytów, z których najwyższy jest Czarny Wierch osiągający wysokość 2290 m n.p.m. Przez cały rok działają tam liczne ośrodki wypoczynkowe i narciarskie (między innymi Aleko i Złatni Mostowe) przyciągające turystów zarówno w lecie, jak i zimie. W parku narodowym przygotowano dla wędrowców mnóstwo miejsc rekreacyjno-wypoczynkowych i piknikowych, a komfort i relaks zapewnia świetnie przygotowana baza hotelowo-gastronomiczna. Z kurortów można dostać się na europejski szlak turystyczny E-4 łączący Pireneje, Alpy, Riłę i Peloponez, a także na punkty wyjściowe na Witoszę. W zimie doskonale prosperuje infrastruktura narciarska, przygotowywane są liczne nartostrady i wyciągi, a schroniska wysokogórskie zapewniają ciepłą strawę w czasie szusowania. Domy wypoczynkowe, sanatoria i ośrodki balneologiczne działają w wielu miejscach i oferują doskonałe warunki wypoczynkowe. Bliskość od Sofii sprawia, że zwiedzanie sofijskich zabytków bez problemu można powiązać z uprawianiem sportów zimowych, bądź też pieszych wędrówek, dlatego oferta Witoszy prezentuje się atrakcyjnie zarówno zimą, jak i latem.

Pesztera – stare miasto zamieszkiwane przed wiekami przez trackie plemiona swój rozkwit przeżyło w erze renesansu, kiedy wybudowano kościoły, szkoły, piękne domy, fontanny i wieżę zegarową. Oprócz cennych ikon, które ozdabiają kilka cerkwi, magnesem przyciągającym turystów jest jaskinia Sneżanka. W jednej z komór znajduje się ciekawa formacja skalna przypominająca postać kobiety. Z Pesztary niedaleko jest nad malowniczo położone jezioro Batak, które szczególnie latem idealnie nadaje się do kąpieli i łowienia ryb.

Okolice Dewina – w promieniu kilkudziesięciu kilometrów od turystycznego Dewina można znaleźć mnóstwo interesujących miejsc. W okolicy znajdują się kamieniste wąwozy rzeczne, groty i jaskinie, a także takie ciekawostki jak Diabelski Most – niezwykła formacja skalna w kształcie wysokiego łuku czy Jagodinska Pesztara, czyli kilkupoziomowa jaskinia, w której znaleziono przedmioty używane przez pierwotnych ludzi. Szczególnie ciekawy jest skalny naciek Diabelska Twarz, pobudzający wyobraźnię niejednego turysty.

Diawołskoto Gyrło – intrygujące zjawisko przyrodnicze związane z mitologią, według której w miejscu, gdzie rzeka znika w podziemnej otchłani, Orfeusz przedostał się do Hadesu, Trakowie wrzucali ofiary bogom, a przepiękne rusałki czekały na swoich wybrańców. Magiczny system jaskiń, do którego prowadzi długi tunel, można obserwować ze specjalnej platformy widokowej.

Sziroka Łyka – rezerwat XIX-wiecznej architektury w postaci wioski prezentującej rodopski folklor. Romantyczne położenie w dolinie po obu stronach rzeki Szirokołyszkiej, nad którą wnoszą się zwodzone mosty sprawia, że można tam spędzić przemiło czas na wypoczywaniu, spacerowaniu i obcowaniu z dziką przyrodą. Z racji tego, że przed laty mieszkali tam wybitni architekci i fachowcy budowlani, w architekturze cerkwi i domów można obecnie podziwiać tzw. styl rodopski, charakteryzujący się asymetrycznymi kształtami i kamienno-drewnianą zabudową. Przed laty stare domy używane były jako kryjówki, dlatego każdy z nich posiada tajemne zakamarki i ukryte przejścia.

Twierdza Asena – najważniejsza atrakcja miasta Asenowgrad nie tylko jest pięknie położona na samotnej skale, ale również potrafi zaskoczyć architekturą. Pierwszą warownię w tym miejscu wznieśli Trakowie jeszcze na długo przed narodzinami Chrystusa, niemniej późniejsza budowla używana przez Rzymian, Bizantyjczyków i Bułgarów nabrała obecnego kształtu w XIII wieku dzięki bułgarskiemu carowi Iwanowi II Asenowi. Do fortecy prowadzi emocjonujący szlak turystyczny, a na zwiedzających czeka także cerkiew Bogurodzicy Petriczkiej z zachowanymi, średniowiecznymi freskami. Panorama z tego miejsca może stać się inspiracją dla turystów z zamiłowaniem do fotografii krajobrazowej.

Monastyr Baczkowski – istotny punkt na mapie turystycznej Rodopów, widniejący na wielu pocztówkach z Bułgarii, jest jedną z największych atrakcji tej części kraju. Ze wsi Baczkowo malowniczy szlak prowadzi do kompleksu zabudowań spowitych aurą spokoju, gdzie cień w upalne dni zapewniają wysokie drzewa i bujne krzewy, a nastrój budują tajemnicze budynki. Monastyr ufundowali w 1083 r. dwaj bracia pełniący służbę w armii bizantyjskiego cesarza Aleksego I Komnena. Klasztor szybko stał się ośrodkiem religijnym i kulturalnym, który pomimo zniszczenia przez Turków, odbudowano w XVII stuleciu. Jeżeli ktoś już dotrze na północny dziedziniec, otworzy się przed nim mistyczny świat zacisznych pomieszczeń klasztornych i bogato zdobionych wnętrz. Po drodze mija się niewielką cerkiew Archaniołów znaną z barwnych malowideł ściennych i sklepienia pokrytego wizerunkami dziesiątek postaci, a później dociera do głównej świątyni. Cerkiew św. Bogurodzicy została zbudowana w XVII wieku na planie krzyża i również odznacza się przepychem wnętrza z malowidłami przedstawiającymi sceny charakterystyczne dla tamtych czasów. Na szczególną uwagę zasługuje powód licznych pielgrzymek do monastyru, czyli ikona Matki Boskiej z interesującą historią (związaną m.in. z Turcją i Gruzją) i ciemnym obliczem migoczącym w nastrojowym oświetleniu. Pozostałe cerkwie i kaplice także prezentują się interesująco, szczególnie dla turystów zafascynowanych architekturą sakralną i historią sztuki z tamtego okresu. Na dziedzińcu klasztornym ujmuje największy fresk na Półwyspie Bałkańskim, jakim jest rozległa panorama monastyru, a zachwycić mogą także sceny autorstwa Zografa namalowane w cerkwi Sweti Nikołaj. Spacer po tym niezwykłym i mistycznym miejscu, pełnym świątyń, krypt i budzących grozę kostnic z pewnością zapadnie w turystycznej pamięci na długie lata i będzie tematem niejednych wspomnień.

.

Kyrdżali – atutem miasta jest piękne położenie we Wschodnich Rodopach, między dwoma jeziorami Kyrdżali i Studen Kładenec połączonymi rzeką Ardą. Z racji tego, że jest to najlepszy punkt wypadowy do pieszych wędrówek, warto poznać wcześniej historię okolic. Najlepszym miejscem jest Muzeum Historyczny ciekawie opowiadające o wielowiekowych dziejach regionu, będące przy okazji jedną z najlepiej zaopatrzonych placówek muzealnych w kraju. Wśród archeologicznych odkryć wyróżnia się chociażby kamień z kreteńskimi napisami pochodzącymi z XIV w p.n.e. czy jadeit – minerał z wygrawerowaną swastyką związaną z tzw. kultem solarnym (bogaty dział archeologiczny obejmuje okres od neolitu do średniowiecza). Ciekawa jest także ekspozycja prezentowana przez Galerię Sztuki, a także bazylika św. Jana Chrzciciela z XI stulecia, w której odkryto grobowiec metropolity ze świętymi relikwiami. Ponadto w okolicy znajduje się kilkadziesiąt meczetów, które można zwiedzić na tematycznej wycieczce.

Perperiklion – tajemnicze pozostałości miasta są doskonałym celem kilkugodzinnej wycieczki, która zaprowadzi wędrowców do świętego miejsca Traków. Już w VI w. p.n.e. znajdowała się tam świątynia Dionizosa stawiana na równi ze świątynią Apollina w Delfach.  Skalne konstrukcje zostały przekształcone przez Traków w miasto, pełne finezji budynki stworzyli Rzymianie, później zawładnęli nim Bizantyjczycy i Bułgarzy, natomiast Turcy przyczynili się do częściowego zniszczenia. Obecne ruiny miasta utrzymywane przez archeologów, zabierają turystów w świat pięknych widoków i świętej drogi prowadzącej do pozostałości pałacu składającego się przed wiekami z pomieszczeń i korytarzy. Spacerując po tajemniczym miejscu można w wyobraźni odtworzyć sceny, w których dawni mieszkańcy prowadzili w tym miejscu zwykłe życie i modlili się do swoich bóstw. Teren wykopalisk obejmuje w sumie średniowieczną twierdzę, akropol na szczycie góry, pałac z czasów trackich, świątynię oraz ruiny miasta.

Mełnik – miasteczko do którego warto zajrzeć położone jest w niezwykle malowniczej okolicy charakteryzującej się nagimi klifami piaskowca i rzeczką przepływającą przez centrum. W Mełniku warto zobaczyć Dom Kardopułowa, w którym można wysłuchać ciekawych opowieści o produkowanym w mieście winie (z którego zresztą Mełnik słynie) oraz ciekawe muzeum mieszczące się w Domu Paszowa. Krajobraz miasteczka charakteryzuje dodatkowo kilka cerkwi, a turyści, którzy chcą przywieźć z wczasów wykwintne alkoholowe pamiątki mogą zaopatrzyć się na miejscowych straganach w domowe wina cieszące się dużą popularnością.

Monaster Rożeński – w drodze do malowniczo położonej świątyni można podziwiać nietypowe piaskowe piramidy i pojedyncze skały w kształcie grzybów. Dziedziniec monastyru z rzędem cel klasztornych i drewnianymi balkonami z pewnością docenią podróżnicy rozkochani w architekturze sakralnej.

Goce Dełczew – miasto założone jeszcze za czasów rzymskich jest bardzo stare i można do niego dotrzeć jadąc wzdłuż pięknej doliny rzeki Mesty. Architektura malowniczego miejsca jest niezwykle urokliwa, o czym przekonają się turyści spacerujący po brukowanych uliczkach. Historię miasta i regionu można zgłębić w Muzeum Historii i Etnografii, w Domu Prokopowa oraz w Rifat Bej Kyszta z piękną etnograficzną wystawą. Liczne lokale gastronomiczne oferują najlepsze bułgarskie potrawy, które najlepiej podsumować lampką dobrego wina, relaksującą niejednego zmęczonego turystę.

Dobrysko – warto odwiedzić to miejsce z dwóch powodów, jednym z nich jest malownicze położenie pomiędzy południowymi stokami masywu górskiego Riły, północnymi terenami grupy górskiej Pirinu oraz zachodnimi pasmami Rodopów. Drugi powód to niespotykane i kontrowersyjne rzeźby umieszczone w jednym z domów. Można zobaczyć na przykład Chrystusa i Matkę Boską w rakiecie kosmicznej czy świętych egipskich w skafandrach kosmicznych.

Narodowy Park Riła – największy park narodowy w Bułgarii, w którym znajdują się rezerwaty biosfery wpisane na listę UNESCO. Turyści spragnieni mocnych wrażeń mogą w tym miejscu uprawiać wspinaczkę lodowcową i wędrować po przepięknych trasach. W samej miejscowości Riła biorą początek ważniejsze szlaki turystyczne, których pokonanie gwarantuje niebywałą satysfakcję widokową.

Dupnica – piękne i malowniczo położone miasto otoczone plantacjami tytoniu. Warto tam zwiedzić XIV-wieczny meczet oraz „konak” – dawny budynek administracji i policji osmańskiej, w którym znajduje się ciekawa wystawa.

Samokow – w mieście słynącym z pięknych wyrobów artystycznych, można znaleźć liczne warsztaty kuśnierskie, złotnicze i stolarnie, z czego zadowoleni będą turyści poszukujący lokalnych pamiątek. W Samokowie nie można się nudzić, gdyż do zwiedzenia jest meczet Bajrakli, Sarafowata kyszta, Monastyr Dewiczeski, synagogi oraz główny plac z ciekawą studnią, na którym można odpocząć w którejś z przytulnych kawiarni. Turyści zainteresowani folklorem mogą nabyć reprodukcje dzieł pochodzących z rozsławionej na całą Bułgarię samokowskiej szkoły artystycznej.

Stobski piramidi – fantastyczne formy skalne, które najlepiej zwiedzić na popołudniowej przejażdżce. Na turystów czekają między innymi nietypowe naturalne rzeźby utworzone w piaskowcu przez słońce, wiatr i wodę. Zdjęcia z tego miejsca będą z pewnością jedną z ciekawszych pamiątek pobytu w regionie.

Riłski Monastyr – piękny klasztor otoczony licznymi wzgórzami dumnie wznosi się w leśnej dolinie i widłach dwóch rzek. Monastyr będący jednocześnie symbolem tożsamości narodowej, przetrwania języka i kultury uchodzi za największy zespół klasztorny w Bułgarii. Splendoru dodaje mu fakt, że nie bez powodu został wpisany został na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Początki klasztoru sięgają 927 roku, kiedy założył go eremita Iwan zwany Riłskim. Z miejscem tym wiąże się wiele ciekawych historii i legend, z którymi warto się zapoznać w trakcie zwiedzania. W samym klasztorze jest mnóstwo miejsc i zakamarków będących niezwykłymi i tajemniczymi atrakcjami turystycznymi. Zwiedzić można liczne majestatyczne wieże, cerkiew Rożdestwo Bogorodiczno z niezwykle ciekawymi, złowieszczymi i zaskakującymi freskami oraz cudownymi ikonami. Prawdziwym skarbem świątyni są relikwie założyciela. W klasztorze można przenocować, choć zaleca się to tylko turystom o mocnych nerwach, gdyż warunki są bardzo surowe. To nie koniec atrakcji, gdyż okolica klasztoru naszpikowana jest dodatkowymi zabytkami i miejscami godnymi odwiedzenia. Warto przykładowo zajrzeć do pustelni i paraklisu Sweti Łuka, cerkwi Uspenie na Sweti Iwan Riłski Czudotworec czy groty Święta Dziura.

Park Narodowy Pirin – dziewicza przyroda, łatwy dojazd i piękne widoki gwarantujące niezapomniane wrażenia stanowią atuty turystyczne wspaniałego parku, którego wspaniały klimat potęguje wpływ śródziemnomorskich mas powietrza. Dla turystów przygotowano wiele specjalnych tras o różnej długości oraz liczne schroniska zapewniające ciepłą, bułgarską strawę oraz odpoczynek w ciekawych  miejscach.

Kiustendił – kurort osłonięty pięknymi górami z okolicą tak malowniczą, że zapiera dech w piersiach nawet turystom mającym już za sobą niejeden wędrowny, górski szlak. W mieście można trafić na wspaniałe świątynie i fora, które pozostały jeszcze z czasów tureckich. Dla przykładu warto zajrzeć do najstarszej łaźni Derwisz bania. Niezwykle ciekawie prezentują się również meczety dżamija Fatih Mehmed i dżamija Mehmed-bej. Dla kontrastu kulturowego trzeba oglądnąć Cerkiew Uspenie Bogorodiczno lub zgłębić historię w Regionalnym Muzeum Historycznym, z kolei prawdziwe arcydzieła malarskie można zobaczyć w Chudożestwena galerija Władimir Dimitrow-Majstora. Z centrum miasta warto wyruszyć kolejką albo na piechotę do twierdzy Chisarłyka ze wspaniałym parkiem, w którym mają swój początek liczne szlaki wysokogórskie.

Newestino – niewątpliwą atrakcją, którą koniecznie trzeba zobaczyć będąc w okolicy jest turecki most owiany legendami i zdumiewający malowniczym położeniem. Most ma ponad 100 m długości, składa się z pięciu imponujących łuków i do dzisiaj można przeczytać tablicę z tureckimi napisami, która została po burzliwych dziejach.

Błagoewgrad – stolica i największe miasto Macedonii Pirińskiej, które warto odwiedzić ze względu na górskie otoczenie, będące malowniczym tłem dla miejskich budynków inspirujących niejeden obraz czy fotografię widokową. Czas spędzony w kulturalnym centrum umilają spacery po przepięknej starówce, gdzie można zasiąść w przytulnej „mehanie”, by w słoneczny dzień posilić się chłodnikiem „tarator”.  W mieście działa kilka galerii artystycznych i muzeów, natomiast oryginalną architekturą wyróżnia się cerkiew św. Bogurodzicy oraz cerkiew Wywedenie Bogorodiczno ze wspaniałymi freskami mistrzów szkoły banskiej.

Ilindenci – niezwykłe miasteczko przyciąga turystów z powodu swojej niebywałej architektury oraz pięknej okolicy. Wszystko jest z marmuru: rynek, studnie na głównym placu, ulice, rzeźby oraz położone nieopodal formy skalne. Do miejscowego parku warto wybrać się nocą, gdyż marmurowe rzeźby wykonane przez lokalnych artystów lśnią w blasku księżyca tworząc jednocześnie magiczną poświatę. Pod koniec sierpnia każdego roku organizowany jest festiwal rzeźby, kiedy to zjeżdżają artyści specjalizujący się w marmurze i prezentują swoje niezwykłe dzieła. Aktywne spędzanie czasu polega miedzy innymi na połowie ryb w miejscowym zbiorniku czy zwiedzaniu licznych grot i skał, które doskonale nadają się do uprawiania wspinaczki. W lutym natomiast producenci z regionu organizują degustację białych i czerwonych win zwaną „Praznik na winoto”, połączoną z tańcami i starodawnymi obrzędami na cześć Dionizosa.

Rezerwat Rupite – niezwykłe miejsce obejmujące tereny wygasłego wulkanu, gdzie wśród magmowych skał biją gorące, siarczane źródła. Spacery w tym malowniczym zakątku na pewno przyniosą wiele wrażeń, gdyż dodatkowo można obejrzeć chram Sweta Petka Byłgarska – świątynię łączącą wiele stylów architektonicznych. Położenie budowli w kraterze wulkanicznym sprawia, że fotografie wykonane w tym miejscu zawsze mają bezcenną wartość.

Razłog – piękna i malownicza okolica, którą można pokonać kolejką wąskotorową stanowiącą nie lada atrakcję turystyczną dla wypoczywających w Bansku i okolicach. Trasa przebiega doliną rzeki Mesty, przecinając jej liczne dopływy. Kolejka z wyremontowanymi, stylowymi wagonami jest zarówno obiektem muzealnym jak i wspaniałą zabawą, z której najbardziej zadowolone będą dzieci.

Pernik – warto zajrzeć do prastarej osady, w której organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Maskarady i Przebierańców, będący miłym zaskoczeniem dla turystów. Jest to przegląd zimowych i wczesnowiosennych obyczajów kawalerskich, związany z przebieraniem się i nakładaniem przez mężczyzn niezwykłych masek. Na ulicach turyści oglądają długie korowody i podziwiają wspaniałe stroje, których barwy na długo pozostają w pamięci, a niezwykła oprawa artystyczna pozwala zapoznać się z bułgarskimi tradycjami.

Sofia – szerokie ulice miasta dają obecnie poczucie ogromnej przestrzeni, a zwarta, miejska zabudowa jest poprzecinana terenami zielonymi. Miasto co krok zaskakuje nieznanym widokiem i kusi aromatycznym zapachem kawy wydobywającym się z mijanych kawiarenek. Spacerowy szlak prowadzi turystów przez główny bulwar Kniaginia Marija Łuiza, biegnący aż do najważniejszego placu w mieście Sweta Nedela, pod którym znajdowało się centrum pradawnej Serdiki ze świątyniami i budynkami użyteczności publicznej. Główna arteria pełna sklepów, banków i hoteli łączy obrzeża z centrum Lwim Mostem – konstrukcją ozdobioną lwami, które symbolizują sofijskich księgarzy zabitych przez Turków. Po drodze mija się liczne świątynie, z których najważniejsze są: cerkiew św. Cyryla i Metodego wzniesiona pod koniec XIX wieku, cerkiew Sweti Nikoła Sofijski Nowi z barwnymi malowidłami wewnątrz, katedra św. Józefa, rumuńska cerkiew prawosławna Sweta Trojca czy odrestaurowana synagoga żydowska uznawana za jedną z największych w Europie. Spacer spacerem, ale trzeba też zrobić jakieś zakupy, więc warto pofatygować się do Głównej Hali Targowej, będącej jednocześnie zabytkiem i krytym bazarem zbudowanym w 1911 r. w stylu bułgarskiego odrodzenia. Po wypiciu kawy w którejś z pobliskich kawiarenek można jeszcze zajrzeć do jedynego w Sofii otwartego meczetu Bania baszi dżamija zbudowanego w XVI w. lub też podążyć na zwiedzanie jednej z większych atrakcji Sofii, czyli Muzeum Historycznego urządzonego w zabytkowych łaźniach miejskich. Z muzeum sąsiadują także termy rzymskie, zabytkowy gmach domu towarowego CUM oraz posąg Sweta Sofija umieszczony na cokole i przedstawiający bizantyjską księżniczkę w powłóczystej sukni z koroną na głowie. Na turystycznej mapie miasta widnieje także Dom Partii z neoklasycystyczną kolumnadą, gdzie urzędują posłowie na sejm, Wschodnia Brama muru obronnego dawnej Serdiki z basztami oraz ważna cerkiew św. Niedzieli. Świątynia powstała w średniowieczu, niemniej ucierpiała podczas zamachu bombowego na cara Borysa III. Odbudowana w 1931 r. budowla ma bogaty wystrój i skrywa relikwie serbskiego króla Stefana Urosza II Milutina. Pasjonaci historii i architektury sakralnej nie powinni ominąć słynnej Rotundy, czyli okrągłej cerkwi św. Męczennika Jerzego Zwycięzcy, która została zbudowana w IV w., kiedy Konstantyn I Wielki ogłosił chrześcijaństwo pełnoprawną religią. Dzieje świątyni są bardzo burzliwe, gdyż była wykorzystywana przez różne wyznania, co w konsekwencji prowadziło do zamalowywania fresków i dobudowy poszczególnych elementów. Wnętrze świątyni wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, prezentuje unikalne malowidła ścienne przedstawiające sceny religijne oraz tureckie dekoracje z XVI w. Rotunda znajduje się w pobliżu rzymskiej ulicy z III stulecia odsłaniającej fragment budowli użyteczności publicznej, co jest ewenementem w takim mieście jak Sofia. Przy okazji warto podejść pod Pałac Prezydencki, gdzie wartownicy w XIX-wiecznych mundurach prezentują widowiskową zmianę warty. Dosyć nietypową konstrukcją jest fragment rzymskiego amfiteatru pochodzący prawdopodobnie z czasów imperatora Karakalli. Budowla wygląda imponująco, tym bardziej że mocno kontrastuje z nowoczesną zabudową. Niemalże każda stolica ma swoje „zielone płuca”. Podobnie jest z Sofią, gdzie wypocząć można w Parku Miejskim z szemrzącymi fontannami i nastrojowymi kawiarniami, z których podgląda się kwietne ogrody przedstawiające rozmaite kraje. Park sąsiaduje ze wspaniałym budynkiem Teatru Narodowego (1907 r.), a także z domem-muzeum poety Iwana Wazowa. W najwyższym miejscu w Sofii znajduje się jeszcze jeden ważny zabytek, jakim jest katedra prawosławna św. Aleksandra Newskiego wzniesiona ku czci żołnierzy rosyjskich poległych w czasie wojny rosyjsko-tureckiej. Największa taka świątynia na Półwyspie Bałkańskim, ukończona w 1912 r., może pomieścić 5 tys. wiernych i z zewnątrz wygląda niezwykle imponująco. Potężne, pozłacane kopuły, dzwonnica z kilkunastoma dzwonami i liczne detale architektoniczne świadczą o wielkim rozmachu przedsięwzięcia. Wnętrze z różnobarwnych marmurów, fantazyjne ornamenty oraz zachwycające malowidła przedstawiające sceny z Pisma Świętego zdumiewają przepychem i jakością wykonania. Niesamowitą aurę podczas zwiedzania buduje Cerkiewny Chór im. Aleksandra Newskiego, chociaż warto też poświęcić chwilę na wizytę w krypcie, gdzie udostępniono ogromną kolekcję wspaniałych bułgarskich ikon i malowideł z różnych okresów historycznych. Z soborem sąsiaduje jeszcze jedna ważna dla miasta świątynia, której Sofia zawdzięcza swoją nazwę. Bazylika św. Zofii – męczennicy i świętej Kościoła katolickiego i prawosławnego, powstała między IV a VI w. n.e. i w swojej historii pełniła różne funkcje, między innymi meczetu, prochowni czy magazynu. Okolica świątyni jest o tyle ciekawa, iż na sąsiednich ulicach można miło spędzić mnóstwo czasu na przeszukiwaniu kramów oraz sklepów miejscowych artystów i kolekcjonerów najróżniejszych przedmiotów. W krajobraz Sofii wpisały się także liczne bulwary spacerowe, takie jak bul. W. Lewski, bul. Car Oswoboditeł czy bul. Witosza, gdzie zgromadziła się nieskończona ilość zabytkowych budynków, świątyń, parków i muzeów, których nawet powierzchowne zobaczenie zajmuje mnóstwo czasu, więc lepiej wcześniej na mapie prześledzić planowaną trasę wędrówki. Powinny się na niej znaleźć: Ogród Lekarzy z niezwykłym pomnikiem, cerkiew Siedmiu Świętych, pl. Narodno Sybranie z konnym pomnikiem Cara Oswobodziciela, czyli Aleksandra II, park Cara Borysa I, zabytkowy Orłow Most, park Borisowa Gradina z obserwatorium astronomicznym i jeziorami, Targ pod Rzymskim Murem, Dwór Wrana, sofijskie ZOO czy Narodowy Pałac Kultury. Ponadto Sofia dysponuje szeroką ofertą muzeów tematycznych, galerii i wielu innych instytucji pełniących misję kulturalną. Z kolei wieczorami Sofia zamienia się królową dyskotek, tętniącą nocnym życiem do białego rana (taką rozrywkę można znaleźć przykładowo na bul. Witosza). Jak przystało na stolicę, Sofia oferuje bogatą bazą noclegową o różnym standardzie w ciekawych okolicach, których poznanie może szczelnie wypełnić urlopowy plan.