Przewodnik Dalmacja Południowa

Chorwacja jest rajem dla miłośników aktywnego wypoczynku. Przejrzysta woda i sprzyjające temperatury to podstawowe zalety Adriatyku, z których najbardziej zadowolone są osoby miłujące nurkowanie. W podwodnych eskapadach nie zabraknie wraków pochodzących z okresu II wojny światowej lub fenickiej inwazji, a także jaskiń i podwodnych grot. Nurkowanie wymaga uprawnień i licencji, więc warto pomyśleć wcześniej o odpowiednich dokumentach, niemniej w wielu szkółkach nurkowania takie pozwolenia nie są potrzebne. Nie brakuje również miejsc do uprawiania windsurfingu. Niektóre plaże cieszą się popularnością ze względu na korzystne wiatry i odpowiednie fale. Najbardziej znane miejscowości dla tego typu sportu to Baska i Punat na Wyspie Krk, Viganj na półwyspie Peljesac i Bol na Bracu. Wybrzeże Adriatyku w Chorwacji doskonale nadaje się do uprawiania żeglarstwa i pozostałych sportów wodnych. Przy plażach pełno jest wypożyczalni sprzętów wodnych, takich jak skutery czy łodzie motorowe, kajaki, rowery wodne, żaglówkę można wynająć w każdym porcie.

Wielbiciele trudnych wyzwań z pewnością zainteresują się wspinaczką górską, np.: Velika Paklenica w paśmie Velebit to znane miejsce przyciągające co roku alpinistów z całego świata. Niezwykle popularne są także spływy rzekami oraz rafting, które oferują biura turystyczne. Dla spragnionych mocny wrażeń organizowane są także skoki na bungee, a także rozwinięta jest baza dla uprawiających paralotniarstwo.

Wyspa Brac – największa wyspa dalmatyńska rozciągająca się kilka kilometrów na południe od Splitu jest idealnym miejscem na spędzenie całego urlopu lub przynajmniej jednego dnia. Od stałego lądu wyspę oddziela kanał Bracki o szerokości 5-12 km, po którym regularnie kursują promy. Malownicze wioski znajdują się na północnym wybrzeżu, południe jest natomiast górzyste i w swej naturze bardziej surowe, z najwyższym szczytem na adriatyckich wyspach – Vidova gora, osiągającym wysokość 778 m n.p.m. Malowniczy pejzaż wyspy Brac tworzą tajemnicze lasy piniowe, śródziemnomorska roślinność zwana makią oraz zjawiska krasowe dominujące na południowym wybrzeżu, z białymi ścianami opadającymi wprost do wody. Ciekawostką jest fakt, że z wydobywanego na wyspie marmuru powstał np.: Plac Dioklecjana w Splicie, Wiedeńska Opera czy Biały Dom w Waszyngtonie. Na wyspie lata są wyjątkowo słoneczne, a łagodny klimat przyciąga głównie turystów spragnionych wypoczynku i kąpieli słonecznych. Najczęściej odwiedzanym miastem wyspy jest Bol, a najbardziej znaną plażą tego regionu turystycznego, znajdującą się właśnie w tej miejscowości jest Zlatni rat, czyli Złoty Róg goszczący często na widokówkach. Przyjemnym kurortem przyciągającym turystów jest Supetar i właśnie do niego docierają promy ze Splitu. Dzięki przyzwoitej komunikacji autobusowej tą miejscowość można potraktować jako doskonałą bazę wypadową w pozostałe rejony wyspy. Malowniczo położona jest Lozisca i Milna, a wiele atrakcji turyści znajdą w Selce oraz w miejscowości Sumartin, której okolica kusi zatoczkami idealnymi do kąpieli. Do najciekawszych miejsc można zaliczyć Murvicę, gdzie znajdują się groty skalne – miedzy innymi Smocza Jaskinia z wnętrzami ozdobionymi płaskorzeźbami poświęconymi walce dobra ze złem. Warto także dotrzeć do tajemniczej Pustelni Blaca, która pomimo iż jest położona nad trudnodostępnym urwiskiem, oferuje szereg turystycznych doznań.

Wyspa Hvar – najdłuższa wyspa w Dalmacji rozciąga się zaledwie kilka kilometrów od wybrzeża i dzięki swoim urokliwym względom jest bardzo popularnym kierunkiem turystycznym. Spragnieni wypoczynku letnicy znajdą tam mnóstwo zatoczek kąpielowych, ustronne plaże, kolorową roślinność, a także doskonale rozwiniętą infrastrukturę. Hvar określa się „lawendową wyspą" pełną pięknych widoków i niebezpiecznych dróg, co jest przestrogą dla zmotoryzowanych turystów. Na szczęście drogi to jedyny minus tego uroczego zakątka. Plusem godnym uwagi jest największe nasłonecznienie w skali całej Chorwacji, przez co wyspa jest atrakcyjna nawet zimą i nosi miano „chorwackiej Madery”. Zwiedzić można dwa główne miasta: Hvar na południowym wybrzeżu, w zachodniej części wyspy oraz Stari Grad na północy. Na wyspę można dostać się z portu w Splicie, Dverniku i Sucuraj, a ciekawostką transportową są pływające tam w okresie letnim szybkie katamarany.

Wyspa Vis – naturalne piękno, cisza i spokój to główne atuty przyciągające na wyspę spragnionych wypoczynku turystów. Vis położona jest za wyspami Hvar i Korcula, ale nie umniejsza to jej walorów turystycznych, ponieważ wybrzeże bogate jest w liczne zatoczki, w których można zażywać kąpieli słonecznych. Wyspę można zwiedzić poruszając się pieszo wysadzaną palmami drogą poprowadzoną wzdłuż wybrzeża, przy której znajdują się okazałe wille. Vis jest słonecznym rajem bogatym w śródziemnomorskie owoce, zioła i winorośle. Wyspiarze żyją tam z uprawy drzew oliwnych, winogron oraz rybołówstwa, a także trudnią się wyrobem lokalnego wina. Niezapomniany krajobraz podkreślają trzy łańcuchy górskie, między którymi rozpościerają się skaliste pola. Kolorowe zatoki i piękne plaże gwarantują relaks i wymarzony odpoczynek, z którego bez ograniczeń korzystają turyści rezydujący w prywatnych domach i kwaterach. Atrakcją turystyczną, której mogą temu regionowi pozazdrościć inne wyspy, jest słynna Błękitna Jaskinia, a także słynne wyścigi kajakarskie. Zaciekawieni historią turyści mogą zajrzeć do sławnej Titovej spliji znajdującej się na zboczu góry Hum, w której znajdował się sztab generalny znanego w Chorwacji generała Tito. Kilka promów łączy Komizę na Vis, ze Splitem lub Hvarem, a na wyspę organizowane są często jednodniowe wycieczki. Najciekawszą miejscowością jest Vis, gdzie zachowało się sporo zabytków z pradawnych okresów, które mija się  podczas spaceru brukowanymi uliczkami, a ich historię przybliż wizyta w Muzeum Archeologicznym. Obok miasta, w głębi zatoki, znajdują się piaszczyste i kamieniste plaże, których wybór zapewni wspaniałą zabawę zarówno rodzinom z dziećmi, jak i turystom z zamiłowaniem uprawiającym nurkowanie. Miasto jest raczej spokojnym kurortem, w którym można skosztować lokalnych win i miło spędzić czas w tawernie Vatrica.

Wyspa Korcula – jedna z piękniejszych wysp Chorwacji, rozciągająca się równolegle do półwyspu Peljesac, na 47 km długości. Władze miasta Korcula uparcie utrzymują, że właśnie tam urodził się Marco Polo, a jego dom znajduje się bezpośrednio w sąsiedztwie katedry św. Marka. Na wyspie można podziwiać blisko 200 zatok, które tworzą wspaniale wyprofilowaną linię brzegową. Korcula zachwyca także cudownymi krajobrazami, które można podziwiać żeglując wokół 48 wysepek znajdujących się w pobliżu wyspy. Raj dla turystów pokrywa bujna roślinność, turyści znajdą tam setki gatunków ziół aromatycznych, plantacje oliwek, winogron i piękne lasy iglaste poprzecinane trasami spacerowymi. Na wyspie znajduje się wspaniałe średniowieczne miasto o tej samej nazwie, które słynie z tego, że tylko tam tańczy się wojenny taniec „moreska” sprowadzony przez Hiszpanów.

Wyspa Lastovo – jedna z najpiękniejszych wysp Adriatyku i z racji swojego położenia jest najdalej wysuniętą na południowy zachód zamieszkaną wyspą Chorwacji, która za czasów byłej Jugosławii była niedostępna dla turystów. Gdy już pozwolono ją zwiedzać, miłośnicy podróży uznali jej krajobraz pokryty lesistymi dolinami nad którymi góruje blisko 50 pagórków za baśniowy. Nad samym wybrzeżem można znaleźć mnóstwo przepięknych zatoczek, natomiast śródziemnomorskie miasteczka potrafią zadziwić ciekawą architekturą. Miejscowi rybacy znani są z połowu ogromnych langust, a właśnie od włoskiego określenia tego gatunku pochodzi nazwa wyspy. W zamierzchłych czasach wyspa była kolonią grecką i nazywała się Ladesta, później okupowali ją Rzymianie, Neretwianie, Wenecjanie, w końcu Włosi. Dla wszystkich władców Lastovo była ważnym miejscem strategicznym i chociaż nigdy nie stała się prawdziwą twierdzą, pozostałości zabytkowych budowli można zwiedzać i dziś. Od Korculi wyspę oddziela Lastovski kanal, a na jej terenie znajdują się dwie główne miejscowości: Lastovo i Ubli. Większość lądu jest bezludna i dzika, niemniej ciekawe i atrakcyjne dla turystów jest żwirowe wybrzeże, na którym również można znaleźć piaszczyste plaże i malownicze, idealnie nadające się do kąpieli zatoczki. Wyspa uchodzi za raj dla turystów szukających spokoju i romantycznych uniesień, a z racji tego, że jest skomunikowana z okolicznymi wyspami i lądem (połączenia promowe Uble – Vela Luka – Hvar – Split), stanowi doskonałą bazę do wycieczek fakultatywnych.

Wyspa Mljet – jedna z najprzyjemniejszych wysp na Adriatyku, na której turyści znajdą wyjątkową ciszę i spokój, gdyż nie ma tam przemysłu ani wielkich kompleksów turystycznych. Walory wyspy doceniono zakładając w jej zachodniej części park narodowy, który jest lokalną atrakcją turystyczną. Wyspa usytuowana jest na południe od półwyspu Peljesac, a największą osadą jest Babino Polje. Ciekawostką jest fakt, że wyspa pojawia się w homerowskiej Odysei, a sam Odyseusz zepchnięty na nią przez Posejdona miał spędzić tam 7 lat. Według innej legendy statek, którym płynął św. Paweł zatonął w okolicy wyspy, a mieszkańcy do dziś używają imienia świętego w wyrażeniach, modlitwach i przysłowiach. Na wyspę można dostać się promem wypływającym z Dubrownika, Trstenika i z Korculi. Najlepiej poruszać się tam pieszo, ale można też wynająć samochód. Najpiękniejsza plaża na wyspie znajduje się w miejscowości Saplunara.

Wyspy Paklińskie – archipelag złożony z 20 wysp można podziwiać między innymi z miasta Hvar. Dużą popularnością cieszy się największa Wyspa św. Klemensa oferująca odpoczynek od wielkomiejskiego hałasu. Podróż taksówką wodną lub wynajętą łodzią trwa zaledwie 30 min., a na wyspie można podziwiać bujną i dziką roślinność, smakować wyspiarskich specjałów w przytulnych restauracjach oraz pływać i nurkować w małych zatoczkach, których pełno jest w okolicy. Miłośnicy botaniki znajdą coś dla siebie w egzotycznym ogrodzie pełnym kaktusów, eukaliptusów, drzew oliwnych oraz innych roślin aromatycznych, w tym rozmarynu i lawendy. Okolica jest atrakcyjna dla uprawiających nurkowanie, ponieważ na dnie Adriatyku leży mnóstwo wraków udostępnionych do podwodnych eksploracji. Również miłośnicy żeglarstwa będą zachwyceni, gdyż przybrzeżna marina należy do jednych z najpiękniejszych na wyspach i może pomieścić mnóstwo łodzi.

Wyspa Kolocep – niewielka wyspa położona jest zaledwie kilka kilometrów od Dubrownika, dzięki czemu jest przyjemnym celem krótkiej wyprawy. Znajdują się na niej tylko dwie miejscowości, ale potrafią zauroczyć wyspiarskim klimatem. Można tam znaleźć kilka piaszczystych i kamienistych plaż, restauracje serwujące owoce morza oraz leśny rezerwat, w którym rosną unikalne pinie i drzewa oliwkowe, a wcinające się w linię brzegową zatoczki zapewniają niezapomniane widoki. Dopełnieniem atrakcji turystycznych są pozostałości z czasów rzymskich oraz zabytki średniowieczne, które można podziwiać w trakcie pieszych wędrówek. W lokalnej marinie warto zapytać o wycieczki organizowane na południe wyspy, do tajemniczych grot skalnych.

Wycieczka do Bośni i Hercegowiny

Mostar – jedna z najciekawszych atrakcji turystycznych Bośni i Hercegowiny i największe miasto tzw. żupani hercegowińsko-neretwiańskiej. Stolica regionu turystycznego Hercegowina bardzo szybko podniosła się po wojnach na Bałkanach i zaprasza do siebie interesującymi zabytkami. Tereny obecnego miasta zamieszkiwane były już w czasach rzymskich, chociaż pierwsza nazwa pochodząca od „mostari”, czyli opiekunów średniowiecznego Starego Mostu, pojawiła się dopiero w tureckich zapiskach z XV w. Mostar stał się jednocześnie militarnym i ekonomicznym ośrodkiem otomańskim na terytorium Hercegowiny. Wtedy powstała turecka twierdza, drewniany most zastąpiono kamienną konstrukcją i zaczęły pojawiać się liczne karawany podążające z chorwackiej Dalmacji w głąb kontynentu. Dlatego też Mostar po dziś dzień ma handlowy charakter widoczny w ulicznych zakamarkach. W wieku XVI i XVII powstało wiele meczetów oraz szkół muzułmański zwanych medresami, chociaż rozbudowę miasta przerwało powstanie antytureckie z 1875 r, po upadku którego Mostar przeszedł pod panowanie Austro-Węgier i w rękach austriackich pozostawał do zakończenia I wojny światowej. Z kolei po II wojnie światowej Mostar wraz terenami Hercegowiny wszedł w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, by trafić później do targanej konfliktami Jugosławii. Bratobójcze walki z początku lat dziewięćdziesiątych XX w. między Bośniakami, Chorwatami i Serbami zrównały z ziemią prawie wszystkie świątynie i zniszczyły większość miasta, w tym zabytkowy most. Po ustabilizowaniu sytuacji i zakończeniu konfliktów bałkańskich Mostar zaczął odzyskiwać znaczenie polityczne, gospodarcze i kulturowe, stając się najciekawszą atrakcją turystyczną w regionie i przystankiem dla turystów podróżujących nad Adriatyk. Pieczołowicie został odbudowany Stary Most symbolizujący bratobójczą walkę i wojnę na Bałkanach, chociaż obecnie zamiast zwaśnionych mieszkańców miasta na oślepiająco białym, marmurowym, dumnie prężącym się łuku łączącym brzegi Neretwy można spotkać spacerujących turystów i śmiałków organizujących w lecie skoki do wody z dużej wysokości. Współczesna kompozycja dopełniona jest wieżami strażniczymi, w których znajdują się muzea poświęcone najnowszej historii miasta (prezentujące między innymi moment zniszczenia mostu) oraz zabytkowe arsenały. Po zobaczeniu mrożącego krew w żyłach konkursu na „Ikara Mostaru” można zwiedzić ruiny starego fortu tureckiego oraz stare miasto. Spacer wąskimi, brukowanymi uliczkami pełnymi restauracji, kawiarni i sklepików z orientalnymi różnościami przypomina zwiedzanie tureckich miast. Najwięcej przytulnych knajpek schowanych w podwórkach i za kolorowymi zasłonami oraz warsztatów rzemieślniczych znajduje się w turystycznej uliczce Kujundziluk, której nazwa pochodzi od „kotlarzy”, a jej największą atrakcją jest Dom Turecki z XVII w. Malowidła i dekoracje ścienne zachowały się w meczecie Koskin Mehmeda-paszy pochodzącym z 1617 r., z kolei najokazalej prezentuje się meczet Karadoz-bega z wysokim minaretem i ogromną kopułą. Wśród pozostałych interesujących świątyń wyróżnić można: XIX-wieczną, ortodoksyjną cerkiew Marii Dziewicy, odbudowaną po wojnie cerkiew Najświętszej Bogurodzicy, meczet Nesuh-agi Vucjakovicia z niewielkim cmentarzem i wybudowaną w ostatnich latach katolicką katedrę. Najstarszym zabytkiem Mostaru jest Krzywy Most zbudowany przez tureckiego architekta, skąd najlepiej widać prawy dopływ Neretwy otoczonej starymi młynami. Z racji ogromnej popularności miasta powstało dużo miejsc noclegowych, z których korzystają najczęściej turyści pragnący poczuć wieczorną atmosferę wielokulturowych uliczek wśród których krąży orientalny duch. Przy wjeździe na terytorium Bośni i Hercegowiny należy posiadać paszport.

Medjugorie – do ważnego sanktuarium i miejsca objawień zjeżdżają co roku nie tylko liczni pielgrzymi, ale także turyści zainteresowani tajemniczym a zarazem interesującym kultem Matki Boskiej. Sama nazwa „międzygórze” odnosi się do wioski położonej na wysokości 2 tys. m n.p.m. zamieszkiwanej od VI w. przez Chorwatów. W roku 1892 wybudowano tam pierwsze duszpasterstwo św. Jakuba, patrona obejmującego opieką pielgrzymów. Pierwsze objawienie miało miejsce w czerwcu 1981 r. i związane jest z osobą Vicki Ivankovi, która ujrzała Matkę Boską w szarobłękitnej sukni, przez co stała się kultową postacią dla pielgrzymów pozostawiających pod jej domem karteczki z prośbami. Według miejscowych wierzeń pielgrzymi odwiedzający Medjugorie wyczuwają intensywny zapach róż i mogą oglądać na niebie niecodzienne zjawisko „tańczącego słońca”. Najważniejszym miejscem jest kościół św. Jakuba oraz wzgórze objawień – Podbrdo, na które prowadzi droga krzyżowa. Na szczycie góry o nazwie Krizevac stoi pamiątkowy krzyż, a sama wspinaczka może okazać się niemałym wyzwaniem kondycyjnym, którego zwieńczeniem są piękne widoki na okoliczne zbocza porośnięte bujną roślinnością. Przy wjeździe na terytorium Bośni i Hercegowiny należy posiadać paszport.

Wycieczka do Czarnogóry

Herceg Novi – przepiękny i słoneczny kurort z bogatą historią i wieloma zabytkami, w którym wypoczynek jest niezwykle pasjonujący i dzięki romantycznemu charakterowi zapada w pamięci na długie lata. Miastem władali w przeszłości między innymi Turcy, Wenecjanie i Hiszpanie pozostawiając po sobie niezwykłą starówkę skrywającą turystyczne perły. Wzdłuż wybrzeża można odbywać długie spacery po przepięknej promenadzie, na której nie sposób oderwać wzroku od wspaniałych restauracji zachęcających zapachami i ekskluzywnych rezydencji porozstawianych wśród wszechobecnych palm. Koniecznie trzeba zwiedzić niezwykłą starówkę z plątaniną wąskich uliczek prowadzących do masywnej twierdzy Kanli Kula, z której rozpościerają się niebywałe widoki na Zatokę Kotorską i okoliczne góry. Turcy wznieśli jeszcze dwie mniejsze fortece broniące miasta od strony morza, będące doskonałym tematem dla fotografów amatorów. „Miasto schodów” – tak są nazywane niekończące się arterie i zaułki prowadzące wzdłuż wielu zabytków na plac Trg Herceg Stefana z cerkwią św. Michała Archanioła otoczoną czterema palmami. Ciekawa jest również wieża zegarowa i najbardziej uwielbiany przez turystów plac  Trg Nikole Durkovica z przytulnymi restauracjami. Nie sposób zliczyć wszystkie zabytki miasta i liczne hotele, w których można wypoczywać na najwyższym poziomie. Najpiękniejsze widoki roztaczają się z murów twierdz, natomiast najlepsze plaże można znaleźć idąc wzdłuż promenady i są to najczęściej żwirowe fragmenty brzegu i kąpieliska wydzielone na betonowym nabrzeżu.

Kotor – każdy turysta wybierający się do Czarnogóry powinien zdawać sobie sprawę z faktu, że nie da się z niej wyjechać, jeżeli nie zobaczyło się najpiękniejszej starówki na wschodnim wybrzeżu Adriatyku, położonej u stóp majestatycznej góry Lovcen. Kotor od wieków kojarzony z Zatoką Kotorską jest miejscem starcia wpływów bizantyjskiego i zachodnioeuropejskiego, co ma odzwierciedlenie w niepowtarzalnej architekturze, kamiennych blokach i wielu odcieniach marmurowych budowli. Turyści bardzo chętnie zagłębiają się w starówce wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, godzinami chodzą po labiryncie uliczek, fotografują niezwykłe świątynie i odpoczywają w barwnych restauracjach serwujących najznamienitsze potrawy czarnogórskie. Początki miasta wiążą się z legendą o matce Jazona – zdobywcy Złotego Runa, która wskazała drogę założycielowi Kotoru na wzniesienie blisko morza, gdzie miało znajdować się obfite źródło świeżej wody. Przez pewien okres Kotor był niezależnym miastem-republiką, największy rozwój nastąpił w XII w. za czasów panowania dynastii serbskiej, chociaż ciągle był zagrożony ze strony Turków. W całej swojej historii, mimo iż niejednokrotnie przechodził pod różne władania, nie został zdobyty przy użyciu siły, dlatego miasto zachowane jest w idealnym stanie. Starówkę otaczają majestatyczne mury, do miasta można wejść przez trzy renesansowe bramy i błądzić bezwiednie po wielu zakamarkach. Przed wycieczką lepiej zaopatrzyć się w dobrą mapę i szczegółowy przewodnik. Spacer najlepiej zacząć od głównego placu Trg od Oruzja z zachwycającą wieżą zegarową i licznymi restauracjami z charakterystycznie wygiętymi parasolami. W jego okolicy znajdują się pałace prezentujące różne mieszanki architektoniczne. Warto zajść na plac Trg Ustanka z przepiękną romańską katedrą św. Tryfona wykonaną z kamienia sprowadzonego z chorwackiej wyspy Korcula i spacerować uliczkami w poszukiwaniu licznych cerkwi schowanych wśród uliczek, na których przy okazji można obserwować codzienne życie mieszkańców miasta i z ciekawości zaglądnąć przez niekiedy otwartą bramę na schowane podwórze. W północnej części starówki znajduje się kilka ciekawych cerkwi i wiele zachwycających kamieniczek z malutkimi sklepami oferującymi pamiątki. Zwieńczeniem wędrówki po Kotorze powinna być wyprawa na okoliczną twierdzę św. Ivana, do której prowadzi emocjonująca trasa, a widok na Zatokę Kotorską, który turyści ujrzą po dotarciu na szczyt będzie budził w nich uznanie przez wiele lat.