Przewodnik Anatolia Wschodnia

Anatolię Wschodnią można odwiedzać zarówno w lecie, jak i w zimie. Najlepszą bazą noclegową są okolice Erzurum oferujące doskonałe warunki do uprawiania narciarstwa i snowboardu oraz wspinaczki górskiej i raftingu. Najpopularniejszym terenem trekkingowym są góry Kackar, w które można wybrać się na własną rękę, z przewodnikiem lub z wycieczką zorganizowaną przez lokalne agencje turystyczne.

Kars– miasto ukryte w naturalnej niecce nie przypomina typowej, tureckiej miejscowości, gdyż architektura i układ ulic pamiętają raczej rosyjską dominację sprzed ponad stulecia. Dla turystów najbardziej interesującym miejscem jest starówka z początkami sięgającymi X wieku, w pobliżu której uchowała się wielokrotnie przebudowywana forteca imponująca kilkuwieczną historią oraz niebywałymi widokami na okolicę. Ze szczytu zamku można także rzucić okiem na przysadzistą bryłę kościoła Świętych Apostołów oraz most wzniesiony ze skały wulkanicznej. Miasto można także potraktować jako bazę wypadową do zwiedzania okolic, które odkrywają przed podróżnikami świat ormiańskich zamków i kościołów, mimo że zrujnowanych, ale należących do najbardziej reprezentatywnych zabytków północno-wschodniej Turcji.

Ani– bezludny płaskowyż w kształcie trójkąta przy granicy z Armenią nie byłby interesujący, gdyby nie ruiny pobudzające wyobraźnię podróżników mogących odbyć podróż w przeszłość do wspaniałego miasta pełnego architektury sakralnej i obronnej. Pozostałości dawnych arcydzieł architektonicznych, stojących na smaganej wiatrem równinie, datowane są na różne okresy. Pierwsza osada pojawiła się w tym miejscu już w czasach przedchrześcijańskich, a Ani (nazwa kojarzona jest z perską boginią Anahit) w czasach świetności było stolicą średniowiecznej Armenii, w której mogło mieszkać nawet 200 tys. ludzi. Do osłabienia politycznej pozycji Ani doprowadziły XI-wieczne walki o tron oraz religijne zagrożenie ze strony Bizancjum. W kolejnych wiekach wybudowano ormiańskie kościoły i monastyry, ale niestety Ani odeszło w niezapomnienie, kiedy zmiana szlaków handlowych i trzęsienia ziemi wyludniły okolicę. Z dawną świetnością można zetknąć się podczas spaceru wzdłuż murów miejskich widocznych już ze znacznej odległości, oraz w trakcie oglądania: kościoła Odkupiciela ozdobionego rzeźbami i ormiańskimi inskrypcjami, ruin kościoła św. Grzegorza i klasztoru żeńskiego, strzelistej katedry pod wezwaniem Matki Boskiej oraz pozostałości kilku innych budowli. Mimo iż w przeszłości znajdowało się tam około tysiąca świątyń, a pozostały jedynie oszpecone ruiny, nad tajemniczym obszarem z górami w tle unosi się mistyczna atmosfera wciągająca zwiedzających w historyczną podróż.

Góra Ararat – chociaż najwyższy szczyt Turcji osiągający wysokość 5137 m n.p.m. dostępny jest wyłącznie dla śmiałków i doświadczonych alpinistów, warto dostać się w jego okolice, by nawet z daleka podziwiać niesamowity widok, którego nie oddadzą żadne fotografie. Nazwa masywnej góry pochodzi od Ary – bożka z epoki brązu, a jej sylwetka widnieje w godle narodowym Armenii. Wysokość względna góry w stosunku do rozległych równin jest imponująca i spotęgowana dodatkowo symetryczną sylwetką z wiecznymi śniegami. Według niektórych legend właśnie na tej górze miała osiąść Arka Noego unikająca potopu.

Klasztor Sumela – era bizantyjska pozostawiła po sobie wiele klasztorów, które miały militarne znaczenie. Jednym z nich jest owiany legendą i zadziwiający swoim położeniem klasztor Czarnej Madonny wzniesiony w miejscu, gdzie w roku 385 n.e. ateński mnich Barnaba odnalazł ikonę namalowaną według przypowieści przez św. Łukasza. Rozbudowywana przez lata niewielka świątynia stała się siedmiopiętrową budową zawieszoną na skalnej półce między niebem a ziemią. Do miejsca cudownego objawienia przez lata przybywali i składali ofiary pielgrzymi, a obecnie zjawiają się tam turyści z aparatami fotograficznymi, uwieczniający na cyfrowych matrycach XII-wieczne wnętrza z unikalnymi freskami, świątynie, groty, kapliczki i przede wszystkim ujmującą panoramę całej okolicy. Do klasztoru bowiem prowadzi dosyć wymagająca droga, ale bez względu na predyspozycje kondycyjne warto ją pokonać z turystycznym zapałem.

Jezioro Uzungol – wśród gór Pontyjskich i lasów skrywa się malowniczo położone jezioro ze scenerią wzbogaconą przez drewniane chatki i pensjonaty. Pojawiają się tam najczęściej turyści miłujący ciszę i spokój oraz wędrowcy organizujący wyprawy na okoliczne trzytysięczniki Ziyaret i Halizden.

.

Bogazkale– niedaleko niewielkiej wioski można znaleźć jedne z najważniejszych zabytków Anatolii, które pozostawiło po sobie hetyckie imperium. W roku 1905 naukowcy odkryli ślady osadnictwa sprzed 4 tys. lat p.n.e. eksponowane obecnie w Ankarze, niemniej można wybrać się w pasjonującą podróż w przeszłość podczas spaceru po wykopaliskach. Centralnym punktem jest osada Hattusas otoczona kilkukilometrowym murem. Na ruinach hetyckiej osady Frygowie wznieśli wielkie miasto, którego pozostałości odkryli archeolodzy. Poszczególne atrakcje historyczne łączy utwardzona droga biegnąca między kilkoma wioskami. Fotografować można między innymi hetyckie sanktuarium oraz pozostałości bramy ceremonialnej świątyni i dzielnicy handlowej. Niewiele pozostało z fortecy Yenice Kale, ponad którą dumnie wznosi się Brama Lwów Aslanli Kapi, wyznaczająca początek murów miejskich. Ciekawe zdjęcie można również zrobić Bramie Ziemi nazywanej Bramą Sfinksa z niesamowitym elementem, jakim jest podziemny tunel biegnący pod miastem. Niezwykłym miejscem jest Wielka Forteca Buyuk Kale z trzema dziedzińcami służącymi w XIII w. p.n.e. hetyckim władcom do spacerów oraz galerie płaskorzeźb przedstawiających wyobrażenia prastarych bogów.

Amasya– pierwsza stolica królestw Pontu imponuje nie tylko bogatą historią, ale również wspaniałymi zabytkami kultury, które pozostały po cywilizacji seldżuckiej i osmańskiej. Według legend miasto miała założyć królowa Amazonek Amasis, chociaż historyczne ślady wskazują na hetycką osadę zdobytą przez wojska Aleksandra Wielkiego. W czasach późniejszych w miejscu tym powstawały mniejsze twory państwowe takie właśnie jak Pont rządzony przez rozpustnego króla Mitrydatesa. Chociaż ośrodek najprężniej rozwinął się w czasach seldżuckich, postęp zniweczyły najazdy Czyngis-chana i jego potomków, trwające do momentu, kiedy do władzy doszli Osmanowie. W kolejnych stuleciach w mieście niewiele się działo aż do panowania słynnego Ataturka, który w roku 1919 właśnie stamtąd wzywał do podjęcia walki o niepodległość. Przywódcy na głównym placu postawiono konny pomnik, chociaż znajdują się tam ciekawsze zabytki w postaci Srebrzystego Meczetu z początkami sięgającymi XIV w. i odpowiednika chrześcijańskiej kaplicy, jakim jest Pir Mehmet Celebi Camii – meczet bez minaretu. Meczetów jest w mieście znacznie więcej, niemniej turystów najbardziej interesują skalne grobowce pontyjskich królów, wykute w stromej ścianie i podzielone na dwie grupy. Poniżej grobowców podziwiać można zabytkowe domy z muru pruskiego, natomiast wysoko na skałach wznosi się rozległa cytadela pochodząca z czasów osmańskich. Po posiłku w którejś z gospód pod gołym niebem można dodatkowo wyruszyć na zwiedzanie Muzeum Archeologiczno-Etnograficznego przekrojowo prezentującego regionalną historię. Po dosyć wyczerpującej wędrówce warto zrelaksować się w typowych tureckich łaźniach Sihhi Mustafa Bey Hamami.

Trabzon– antyczny Trapezunt, którym byli oczarowani podróżnicy zaglądający tam z różnych stron świata. Obok Istambułu jest jednym z najważniejszych i największych miast tureckiego wybrzeża Morza Czarnego. Pierwszą osadę na płaskim szczycie (stąd pierwotna nazwa: „trapeza”), założyli w VIII w. p.n.e. koloniści z Miletu. Rozwijający się w czasach rzymskich i bizantyjskich ośrodek funkcjonował jako jedna z odnóg „jedwabnego szlaku”. Złota era trwała długo za sprawą kupców pojawiających się w coraz większym mieście oraz dzięki Mongołom, którzy swoje wpływy przesunęli na Turcję. Piękne księżniczki cementowały polityczne więzi między chrześcijańskimi i muzułmańskimi władcami, a w Trapezuncie nieustannie pojawiały się wybitne osobistości z zachodu. Miastem władali między innymi Selim I i Sulejman Wspaniały, za czasów których wzniesiono wiele wystawnych gmachów publicznych i prywatnych. Chociaż okres morskiej świetności skończyły się w wieku XIX, warto zatrzymać się tam na dłużej, by zwiedzić rzymskie mury, bizantyjskie świątynie, cytadelę i pałac cesarki oraz katolicki kościół św. Marii – ostatni zabytek z czasów zachodniej dominacji. Interesujące pamiątki można kupić na deptaku Kunduracilar prowadzącym do egzotycznego bazaru ozdobionego największym w mieście meczetem Carsi Camii z późnogotyckim wnętrzem. Skarbem architektury jest także sam budynek Muzeum Trabzonu z salami przybliżającymi styl życia osmańskiej burżuazji i prezentującymi znaleziska archeologiczne. Jeżeli ktoś ma więcej czasu powinien przespacerować się także po Ortahisarze – dzielnicy Starego Miasta, gdzie podziwiać można pozostałe zabytki Trabzonu. Większość turystów stacjonuje w mieście dysponującym dobrą bazą noclegową w drodze do zwiedzania najważniejszego zabytku w regionie – bizantyjskiego klasztoru Sumela. Warto także zatrzymać się przy wyjątkowym kościele Aya Sofia z XIII wieku, by z turystyczną ciekawością wpatrywać się w płaskorzeźby noszące wpływy gruzińskie i armeńskie oraz freski nieustępujące najznamienitszym malunkom z europejskich świątyń.

Kapadocja– to unikalna w skali świata magiczna kraina słynąca z księżycowego krajobrazu, podziemnych miast i imponujących kościołów z bizantyjskimi freskami. Krainę została ukształtowana miliony lat temu wskutek aktywności wulkanów Erciyes, Hasan i Gollu. Ziemie w promieniu setek kilometrów ziemię przykryła lawa, która po zastygnięciu, pod wpływem działania wiatru i licznych powodzi przekształciła się w głębokie wąwozy i doliny, a wzgórza zamieniły się w stożki i kolumny. Teren ten był też jednym z najżyźniejszych w kraju, co docenili pierwsi mieszkańcy tych ziem. Odkryli oni również, że okoliczne skały wykazują niespotykane właściwości – zachowują miękkość do zetknięcia z powietrzem, co pozwoliło na żłobienie w nich domostw, spichlerzy czy pomieszczeń dla zwierząt. Przykładem takiego „skalnego” miasta jest Kaymakli oraz Goreme – gdzie znajduje się skansen obejmujący ponad 30 kościołów wydrążonych w miękkiej skale. Ogromne wrażenie robią również dzieła natury takie jak głębokie wąwozy. Pamiątką wizyty w Kapadocji są produkowane w Avanos naczynia z czerwonej glinki oraz znacznie tańsze niż na wybrzeżu dywany.