Przewodnik Sofia

Chociaż Sofia oferuje mnóstwo basenów, boisk do gier zespołowych i parków rozrywki, turyści nastawieni na aktywne spędzanie wolnego czasu wybierają się najczęściej w okolice masywu górskiego Witoszy, gdzie działa najlepsza w okolicy baza wypoczynkowo-sportowo-rekreacyjna. W zimie można tam szusować po doskonale przygotowanych nartostradach, z kolei w lecie do spacerów zachęcają ścieżki krajobrazowe Parku Narodowego Witoszy. Najpopularniejszymi kurortami wypoczynkowymi są: Aleko, Złatni Mostowe, Fondon oraz schroniska Kumata, Kupena, Sredec, Tintiawa. Wyższe partie przeznaczone są dla doświadczonych miłośników gór, a w okolicy przebiega europejski szlak turystyczny E-4 łączący Pireneje, Alpy, Riłę i Peloponez.

Bojana – jedna z dzielnic Sofii jest doskonałym miejscem wypadowym na krótkie wycieczki. Na turystów czeka tam twierdza Batił wzniesiona w X w. na wierzchołku Mominej Skały, Jezioro Bojansko ze szlakami prowadzącymi do klasztoru Dragalewci i Wodospadu Bojanskiego, będącego kapryśnym tworem rzeki Bojanskiej oraz Car Jasenowy pyt – szlak prowadzący do miejscowości Bistrica i Panczarewo.

Cerkiew Bojańska – jeden z najciekawszych zabytków Bułgarii figurujący na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Trzy części wspaniałej świątyni powstawały na przestrzeni XI i XIX stulecia, przez co charakteryzują się nie tylko bogactwem architektonicznym, ale również unikalnym na skalę światową wnętrzem. Autorzy wspaniałych malowideł, pochodzący ze słynnej Turnowskiej Szkoły Malarskiej i będący prekursorami europejskiego renesansu, pozostawili po sobie pełne realizmu freski przedstawiające Ostatnią Wieczerzę, Ukrzyżowanie oraz najwspanialsze portrety w dziejach państwa bułgarskiego. Atmosfera wewnątrz świątyni jest magiczna i nawiązuje do jedynej w swoim rodzaju sztuki bułgarskich artystów. Wielu dodatkowych informacji o tzw. Mistrzu Bojańskim dostarcza Narodowe Muzeum Cerkiew Bojańska.

Dragalevtsi – do sofijskiej dzielnicy zaglądają najczęściej turyści wybierający się do górskiego kurortu Aleko, niemniej można tam zwiedzić starą cerkiew św. Bogurodzicy założoną w XIV w. przez cara Iwana Aleksandra. Budowla z tłuczonego kamienia i wypalonej cegły, nakryta spadzistym dachem, zaskakuje XV-wiecznymi malowidłami przedstawiającymi sceny religijne oraz odniesienia do kultury antycznej. W pobliżu klasztoru znajduje się Pasza Bunar – jedyne takie źródło o stałej temperaturze, a także punkt wypadowy i kolejka linowa na Goli Wrych.

Mała Święta Góra – okolica Sofii skrywa mnóstwo klasztorów, kapliczek nad cudownymi źródełkami i cerkwi budowanych w różnych okresach historycznych. Część z zabytkowych świątyń wpisana jest na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i zachwyca miłośników architektury sakralnej. Na terenie określanym Małą Świętą Górą, nawiązującym do Świętej Góry Athos, zwiedzić można chociażby monastyr Sweta Petka, klasztor Sweti Nikołaj Mirliknski, monastyr sw. Iwan Rylski, klasztor Sweti Archangeł Michał, monaster Sweti Spas i wiele, wiele innych. Warta odwiedzenia jest także twierdza Urwicz zbudowana w XIII w. w strategicznym Przełomie Panczarewskim.

Witosza – masyw górski i Park Narodowy Witosza, znajdujący się na obrzeżach Sofii, oferuje turystom wiele. Znajdują się tam liczne źródła mineralne, piękne lasy z unikalną roślinnością i przede wszystkim szereg wysokich szczytów, z których najwyższy jest Czarny Wierch osiągający wysokość 2290 m n.p.m. Przez cały rok działają tam liczne ośrodki wypoczynkowe i narciarskie (między innymi Aleko i Złatni Mostowe) przyciągające turystów zarówno w lecie, jak i zimie. W parku narodowym przygotowano dla wędrowców mnóstwo miejsc rekreacyjno-wypoczynkowych i piknikowych, a komfort i relaks zapewnia świetnie przygotowana baza hotelowo-gastronomiczna. Z kurortów można dostać się na europejski szlak turystyczny E-4 łączący Pireneje, Alpy, Riłę i Peloponez, a także na punkty wyjściowe na Witoszę. W zimie doskonale prosperuje infrastruktura narciarska, przygotowywane są liczne nartostrady i wyciągi, a schroniska wysokogórskie zapewniają ciepłą strawę w czasie szusowania. Domy wypoczynkowe, sanatoria i ośrodki balneologiczne działają w wielu miejscach i oferują doskonałe warunki wypoczynkowe. Bliskość od Sofii sprawia, że zwiedzanie sofijskich zabytków bez problemu można powiązać z uprawianiem sportów zimowych, bądź też pieszych wędrówek, dlatego oferta Witoszy prezentuje się atrakcyjnie zarówno zimą, jak i latem.

Wąwóz rzeki Iskyr – wody rzeki północno-zachodniej Bułgarii od wieków żłobiły Starą Płaninę, dlatego powstał tam zjawiskowy krajobraz najpiękniej wyglądający na odcinku Gara Bow-Gara Łakatnik i Czerepisz. Głęboki kanion z tarasami rzecznymi i skałami z wapienia sięgającymi wysokości 300 m jest nie tylko doskonałym terenem do wspinaczki, ale również idealnym miejscem na piesze wędrówki i podziwianie dzikiej przyrody. Mnóstwo formacji skalnych zyskało status pomnika przyrody, a liczne jaskinie i podziemne rzeki są unikalną atrakcją dla prawdziwych poszukiwaczy przygód. Przełom Iskyru potrafi zachwycić również z okien pociągu przemierzającego w wolnym tempie malowniczą trasę.

Monastyr Czerepiszki – chlubą Starej Płaniny są liczne monastyry porozrzucane po górach w niezwykle malowniczych okolicach. Podczas urlopu warto zwiedzić chociaż kilka tych zabytkowych świątyń, występujących w unikalnej odsłonie architektonicznej tylko na terenie Bułgarii. Jednym z monastyrów jest zespół klasztorny w pobliżu wioski Czerepisz datowany na XIV w. Na turystów czekają tam prawdziwe skarby w postaci świętych ksiąg w ozdobnych oprawach oraz ikon i malowideł wykonanych przez mistrzów tzw. szkoły triawneńskiej. Ciekawostką są również okoliczne jaskinie, w których ukrywał się przed Turkami bułgarski władca Iwan Szyszman.

Monastyr Klisurski – zabytkowa świątynia z XIII w. nazywana duchową perłą północno-zachodniej Bułgarii położona jest u stóp Teodorini Kukli nad rzeką Wreszticą. Turyści mogą uczestniczyć tam w koncertach folklorystycznych, zajęciach z pieczenia chleba czy pisania ikon, a w wolnych chwilach podziwiać unikatowe malowidła ścienne i bogate zbiory ikon.

Monastyr Trojanski – trzeci co do wielkości klasztor Bułgarii niełatwo zdobyć z powodu położenia na wysokości 400 m n.p.m., niemniej wędrówka bardzo się opłaca, gdyż budowla skrywa cenne skarby. Pierwsze wzmianki o monastyrze pochodzą z XV w., kiedy bułgarski eremita wraz z uczniem zbudował w tym miejscu drewnianą chatę, w której po wielu latach zatrzymał się mnich wędrujący z ikoną Najświętszej Bogurodzicy Trzyrękiej. Koń niosący wizerunek świętej wielokrotnie odmówił posłuszeństwa i nie chciał wyruszyć w dalszą drogę, co uznano za znak z niebios i wybudowano w tym miejscu klasztor. Ikona zasłynęła cudownymi uzdrowieniami, więc szybko pojawiły się masy wiernych pielgrzymujących z całego kraju, a miejsce stało się centrum religijnym. Uznanie turystów budzi przede wszystkim cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy skrywająca cudowną ikonę, z misternie wykonanymi malowidłami oraz kaplica św. Mikołaja. Wokół kompleksu powstało zaplecze turystyczne ze sklepami, kawiarniami i restauracjami, w których można wypocząć po karkołomnej wędrówce.

Monastyr Drianowski – klasztor zbudowany w czasach cara Kałojana (XII-XIII w.) nie tylko był niszczony przez Turków, ale również stanowił ważny bastion obronny podczas wojny rosyjsko-tureckiej. Oprócz klasztornych zabudowań turyści mogą zwiedzić mauzoleum z prochami obrońców monastyru, muzeum oraz jaskinie Baczo Kiro z fantazyjnymi formami skalnymi. Okoliczną atrakcją są także ruiny twierdzy wzniesionej przez Rzymian, gdzie w roku 1190 poniósł porażkę bizantyjski cesarz.

Wraca – jedno z najbardziej malowniczych miast Bułgarii, położone nad rzeką Lewą, jest najlepszą bazą wypadową do wypraw w góry oraz na zwiedzanie przełomu rzeki Wratcata i jaskini Ledenika. Archeologiczne ślady wskazują, że życie ludzkie kształtowało się w tym miejscu już przed IV tysiącleciem, a plemię Triballów w 339 r. p.n.e. rozgromiło armię Filipa II Macedońskiego. Okolicę zamieszkiwały także plemiona celtyckie i germańskie, a w wieku V rozpoczęła się era bizantyjska. Miasto odegrało ważną rolę podczas wyzwolenia Bułgarii spod panowania tureckiego, o czym najlepiej opowiada Muzeum Historyczne na pl. Christo Botew, gdzie między innymi są przechowywane ważne skarby narodowe (np. słynny skarb Rogozenu). Na placu znajduje się pomnik bułgarskiego poety, a zaraz za nim cerkiew św. Mikołaja z XIX w. oraz zabytkowe wieże mieszkalno-obronne. Po zwiedzeniu muzeum można od razu wyruszyć ulicą Botew na poszukiwanie pamiątek w kupieckich kramach lub obejrzeć kompleks etnograficzny składający się ze starych domów z okresu bułgarskiego odrodzenia.

Park Narodowy Wraczanski Bałkan – niezwykle malownicze tereny pełne jaskiń, skał wspinaczkowych i zabytkowych wiosek. Najsłynniejszymi jaskiniami są: Smocza Jama, Ponor z podziemną rzeką oraz jaskinia Ledenika, gdzie w wielkiej grocie na specjalnie zorganizowanych koncertach można wysłuchać muzyki symfonicznej. Ciekawy jest także naturalny tunel zwany Bożym Mostem oraz pozostałości rzymskiej twierdzy.

Wyrszec – kurort uzdrowiskowy, w którym można podreperować zdrowie korzystając z tureckich łaźni z wodą mineralną. Na turystów czeka tam kameralna baza noclegowa zlokalizowana między innymi w domach z lat trzydziestych XX w. oraz liczne szlaki prowadzące w góry i do malowniczo położonego wodospadu Zanożenski.

Berkowica – zabytkowy kurort słynący z odrodzeniowej architektury i malowniczych szlaków na wzgórze Kaleto z pozostałościami rzymskiej twierdzy i starego, bułgarskiego grodu. W samym miasteczku można zobaczyć zabytkową wieżę zegarową, dom-muzeum Iwana Wazowa, muzeum etnograficzne i cerkiew Rożdenie Bogorodiczno. Liczne hotele i restauracje zapewniają turystom miły wypoczynek z panoramą gór w tle.

Bełogradczik – tak zadziwiającej okolicy nie ma w żadnym innym bułgarskim mieście. Niezwykły widok tworzą fantazyjne formacje skalne o kolorze czerwonym, żółtym i białym, przedstawiające w wyobraźni zamki, drzewa, domy i zwierzęta. Kamienne rzeźby wystrzeliwują w niebo niczym pociski na wysokość nawet kilkuset metrów, a tradycja ludowa nadała im takie nazwy jak: Jeździec i Niedźwiedź, Mnisi, Adam i Ewa czy Bliźnięta. W III wieku potężne skały wykorzystywali Rzymianie przy tworzeniu szlaku handlowego i budowaniu twierdzy, która miała ochraniać transportowane towary przed barbarzyńcami. W późniejszych okresach warownia przydała się także Bizantyjczykom, Turkom i Bułgarom, a obecnie jest jedną z największych atrakcji turystycznych w regionie. W turystycznych oczach niemalże lśni baśniowa budowla, po której można odbyć przyjemny i kształcący spacer, obfitujący również w piękne widoki na okoliczne góry. Kilka dziedzińców i bramy tworzące swoistego rodzaju muzeum pod gołym niebem potrafią wzbudzić turystyczny szacunek. Po zwiedzeniu twierdzy warto także zajrzeć do samego miasta, w którym oprócz przesiadywania w restauracjach można zwiedzić muzeum historyczne, cerkiew, meczet i fascynujące szczególnie najmłodszych obserwatorium astronomiczne.

Jaskinia Magura – w pobliżu wioski Rabisza udostępniono do zwiedzania blisko dwukilometrową jaskinię wyróżniającą się wystrojem naciekowym ścian skalnych. Podziwiać tam można miedzy innymi największy bułgarski stalaktyt zwany Przewróconą Sosną oraz finezyjne nacieki, nawisy, jaskiniowe perły oraz skalne komory. W niektórych grotach znajdują się tajemnicze rysunki z różnych epok, w innych organizowane są koncerty symfoniczne, a jeszcze w innych przekształconych na sanatorium można wyleczyć choroby układu oddechowego. Wędrówce po podziemiach nieustannie towarzyszy duch człowieka pierwotnego, zamieszkującego przed wiekami jaskiniowe komnaty.

Łowecz – na granicy Starej Płaniny i Niziny Naddunajskiej dumnie wznosi się amfiteatralnie położone miasto, będące przed wiekami trackim osiedlem rozbudowanym przez Rzymian. Tamtejsza twierdza broniła wojskom bizantyjskim drogi do Tyrnowa i stała się miejscem podpisania pokoju łoweckiego dającego początek tzw. drugiemu państwu bułgarskiemu. W oczy od razu rzuca się główna atrakcja miasta, czyli Pokrit most – kryty most na rzece Osym, zrekonstruowany po zniszczeniu w 1923 r. Wewnątrz drewnianej konstrukcji urządzono stoiska z pamiątkami, restauracje i kawiarnie. We wschodniej części miasta rozciąga się park Stratesz idealnie nadający się na wypoczynek pośród pięknej przyrody, ale również kryjący ogród zoologiczny i pozostałości średniowiecznej fortecy. Odbudowana budowla z amfiteatrem, w którym odbywają się imprezy kulturalne zadziwia pięknem i historią związaną z licznymi bojami i pokojem zawartym między Bułgarią a Bizancjum w 1187 r. Warto także przespacerować się po zabytkowej dzielnicy Warosza o charakterystycznej dla regionu, odrodzeniowej architekturze oraz zwiedzić kilka cerkwi i muzeów.

Płowdiw – drugie co do wielkości miasto Bułgarii, na którego poznanie najlepiej przeznaczyć co najmniej kilka dni, aczkolwiek nawet na krótkiej wycieczce można zapoznać się z najciekawszymi zabytkami. Płowdiw położony jest na skrzyżowaniu dawnych szlaków łączących Europę z Azją, dlatego historia jest niezwykle barwna i zawiła. Pierwszą osadę o nazwie Eumolpias założyły plemiona trackie około IV stulecia p.n.e., niemniej podboje Filipa II Macedońskiego doprowadziły do zniszczenia miasta w 342 r. p.n.e. Następnymi rezydentami byli Goci i Rzymianie, w trakcie panowania których miasto szybko rozwinęło się i zyskało nazwę Trimontium – Miasto Trzech Wzgórz. Bizantyjczyków wyparli stamtąd Słowianie, a w wieku IX miasto zostało włączone do granic nowo kształtującego się państwa bułgarskiego. Przełomowym okazał się rok 1364, kiedy Turcy założyli tam swoje Filibe i wybudowali meczety. Bułgarską nazwę przywróciła w 1876 r. armia rosyjska zajmująca w wyniku zwycięskiej wojny rosyjsko-tureckiej tę część Tracji. Nowe oblicze miasta ukształtowali rzemieślnicy i kupcy, których działalność przypadła na czas istnienia autonomicznego państwa tzw. Rumelii Wschodniej. Położenie miasta na siedmiu wzgórzach sprzyja długim spacerom zarówno po starej, jak i nowej części. W centrum Nowego Płowdiwu widnieją pozostałości starożytnego forum i trackiej agory (rynku), niemniej najbardziej widowiskowym zabytkiem w tej części jest rzymski stadion zbudowany w I-II w. n.e. na wzór stadionu w greckich Delfach. Budowla zaskakuje rozmiarem przedsięwzięcia i wyraźnym kontrastem z nowoczesnymi kamienicami, obok których znajduje się Dżumaja Dżabija – średniowieczny turecki meczet imponujący rozmiarem oraz wewnętrznymi malowidłami i barwnymi ornamentami o geometrycznych motywach. Spacer nie powinien ominąć pozostałości starego akweduktu, resztek starożytnej bazyliki biskupiej i ruin żydowskiej synagogi z V w. Jeżeli ktoś ma jednak niespożyte siły, może pokusić się o dodatkową wycieczkę na wzgórza Dżendemtepe i Bunardżika oferujące najpiękniejszą panoramę miasta. Na następnych trzech wzgórzach z kolei rozciąga się Stary Płowdiw z przeuroczymi zaułkami, brukowanymi uliczkami i pięknymi starymi domami. Każdy turysta lubiący spacerować po zabytkowych miastach będzie się tam czuł jak ryba w wodzie, gdyż na każdym kroku napotkać można historyczne pamiątki. Podróżnik nie byłby sobą, gdyby przed zobaczeniem starówki nie zdobył „wzgórza straży” z resztkami tracko-rzymskiej warowni oraz nie zasiadł na widowni doskonale zachowanego amfiteatru rzymskiego z czasów cesarza Trajana (około I w. n.e.), gdzie dawnych gladiatorów zastąpili współcześni aktorzy i artyści obsługujący liczne imprezy kulturalne. Wisienką na torcie jest jednak Stare Miasto pamietające czasy kupieckiej świetności, dlatego architektoniczne bogactwo, szczególnie z okresu bułgarskiego „odrodzenia narodowego” (zwanego także płowdiwskim barokiem), może pozytywnie zaskoczyć. Między pięknymi domami majestatycznie wznoszą się liczne muzea (Archeologiczne, Historyczne, Etnograficzne, Ikon, Przyrodnicze), a także kilka cerkwi, z których wyróżnia się cerkiew Sweti Konstantin i Elena pełna kolorowych fresków oraz unikalny zbór Świętej Trójcy należący do rzadko spotykanych w Bułgarii budowli gotyckich. Budynków sakralnych różnych wyznań jest znacznie więcej, niemniej starówkę charakteryzują należące do potentatów handlowych XIX-wieczne domy, które obecnie pełnią funkcję interesujących muzeów. I tak przykładowo: Dom Georgiadija ze wspaniałymi wnętrzami wybrano na Muzeum Odrodzenia Narodowego i Wojen Wyzwoleńczych; codzienne życie dawnych płowdiwskich mieszczan przybliża Dom Nedkowicza; natomiast spacerując ul. Syborną można zaglądnąć do Domu Hipokrata mieszczącego galerię artystyczną. Wędrówka po mieście Płowdiw jest swoistą podróżą w przeszłość, na której drodze stoi mnóstwo zabytkowych miejsc i imponujących budowli, niemniej warto pojawić się tam również wieczorem, kiedy zabytkowe wnętrza piwnicznych pomieszczeń zamieniają się w głośne dyskoteki lub przytulne puby ze spokojną muzyką jazzową. Ponadto na mapie stolicy Niziny Górnotrackiej można znaleźć liczne hotele cieszące się dogodnym położeniem i oferujące warunki o każdym standardzie. Warta odwiedzenia jest niemalże każda kawiarenka na starówce, a Nowe Miasto oferuje najlepsze restauracje, pizzerie i rozmaite lokale gastronomiczne na każdą kieszeń.

Pazardżik – stara osada handlowa rozbudowana przez Rzymian i umocniona przez Bizantyjczyków w VI w. oficjalnie uzyskała prawa w 1485 r. za czasów sułtana Bajazyta II. Pozostałości pierwotnej twierdzy można znaleźć w wiosce Sinitowo, a skarby tam znalezione oglądnąć w Muzeum Historycznym. Kilka zabytkowych budowli z XIX wieku znajduje się na głównym placu miasta, tam też zachowało się kilka zabytkowych świątyń, z których turystów powinna najbardziej zainteresować katedralna cerkiew Zaśnięcia Bogurodzicy pochodząca z okresu „odrodzenia narodowego” (1837 r.) i uznawana za największą taką budowlę w Bułgarii. Warto zaglądnąć do środka, by zobaczyć misternie wykonane wnętrze z drobnymi detalami wychodzącymi spod dłuta mistrzów szkoły debyrskiej. W mieście znajduje się także kilka interesujących muzeów, a ciekawie zapowiadają się coroczne Zimowe Wieczory Muzyczne (styczeń/luty).

Kopriwsztica – niewielka dolina otoczona ze wszystkich stron wzgórzami jest wystarczającym powodem, żeby zajrzeć do miasta-muzeum pełniącego jednocześnie funkcje rezerwatu urbanistyczno-historycznego. Panuje tam niepowtarzalny klimat szczególnie odczuwany podczas spaceru wśród brukowanych uliczek i dobrze zachowanych domów reprezentujących styl bułgarskiego „odrodzenia narodowego”. W wieku XIV osiedlili się w tym miejscu uciekinierzy ze spalonego przez Turków Wielkiego Tyrnowa i z tego właśnie grona pochodzą znani bułgarscy działacze polityczni, opozycjoniści i artyści. Spacerowi po całym mieście sprzyjają wąskie uliczki wijące się po górskich zboczach oraz sympatyczne domki, w których ulokowano niewielkie muzea. Przykładowo Dom Oleksowa prezentuje kolekcję XIX-wiecznych strojów, obrazów i biżuterii, Dom Debelianowa przybliża życie i twórczość znanego w Bułgarii poety, Dom Liutowa wniesiony przez mistrzów z Płowdiwu był własnością kupca prowadzącego interesy w Egipcie, a Dom Karawełowa należał do działacza niepodległościowego i tam zaprezentowane są pamiątki z tego okresu. Ponadto krótki spacer nie omija legendarnego mostu Kałyczow, na którym padły pierwsze strzały kwietniowego powstania z 1876 r., cerkwi św. Mikołaja i cerkwi Zaśnięcia Bogurodzicy. Wędrówka po miasteczku jest czystą przyjemnością przerywaną degustacją lokalnych specjałów w przytulnych knajpkach.

Panagiuriszte – przepiękne miasteczko z zabytkami i uzdrowisko w jednym. Krajobrazowe położenie u podnóży Srednej Gory zapewnia nie tylko piękne widoki, ale również wyjątkowo czyste powietrze i unikalny mikroklimat. Historia osady sięga średniowiecza oraz panowania tureckiego, kiedy wybudowano pierwszy targ. Okres szczególnego rozwoju przypadł na XIX wiek, podczas którego miejscowa ludność wyspecjalizowała się w hodowli owiec i produkcji dywanów. Przełomowym okazał się natomiast rok 1876 i słynne, bułgarskie powstanie kwietniowe, kiedy w mieście działał najsilniejszy ruch oporu. Pamiątki po tamtych czasach zgromadzono w muzeum miejskim oraz kilku zachowanych domach z okresu tzw. odrodzenia bułgarskiego. Na krótkim spacerze szybko można zwiedzić m.in. Dom Rajny Kniagini z pamiątkami powstańczymi czy Dom Tutewa należący do bogatego kupca. Ciekawostką jest fakt, że w 1949 r., w Panagiuriszte, odkryto słynny skarb datowany na przełom IV i III w. p.n.e., składający się kilku naczyń, pięknych złotych amfor i zdobionych pucharów wykonanych przez mistrzów trackich. Ten wybitny skarb złotniczej sztuki starożytności znajduje się obecnie w muzeum w Płowdiwie, niemniej jego repliką można zachwycać się w miejscowym muzeum. Ponadto na spacerze warto zwiedzić kilka cerkwi i kompleks muzealny Apriłci, oferujący z racji położenia wspaniały widok na miasto.

.

Mełnik – miasteczko do którego warto zajrzeć położone jest w niezwykle malowniczej okolicy charakteryzującej się nagimi klifami piaskowca i rzeczką przepływającą przez centrum. W Mełniku warto zobaczyć Dom Kardopułowa, w którym można wysłuchać ciekawych opowieści o produkowanym w mieście winie (z którego zresztą Mełnik słynie) oraz ciekawe muzeum mieszczące się w Domu Paszowa. Krajobraz miasteczka charakteryzuje dodatkowo kilka cerkwi, a turyści, którzy chcą przywieźć z wczasów wykwintne alkoholowe pamiątki mogą zaopatrzyć się na miejscowych straganach w domowe wina cieszące się dużą popularnością.

Monaster Rożeński – w drodze do malowniczo położonej świątyni można podziwiać nietypowe piaskowe piramidy i pojedyncze skały w kształcie grzybów. Dziedziniec monastyru z rzędem cel klasztornych i drewnianymi balkonami z pewnością docenią podróżnicy rozkochani w architekturze sakralnej.

Goce Dełczew – miasto założone jeszcze za czasów rzymskich jest bardzo stare i można do niego dotrzeć jadąc wzdłuż pięknej doliny rzeki Mesty. Architektura malowniczego miejsca jest niezwykle urokliwa, o czym przekonają się turyści spacerujący po brukowanych uliczkach. Historię miasta i regionu można zgłębić w Muzeum Historii i Etnografii, w Domu Prokopowa oraz w Rifat Bej Kyszta z piękną etnograficzną wystawą. Liczne lokale gastronomiczne oferują najlepsze bułgarskie potrawy, które najlepiej podsumować lampką dobrego wina, relaksującą niejednego zmęczonego turystę.

Dobrysko – warto odwiedzić to miejsce z dwóch powodów, jednym z nich jest malownicze położenie pomiędzy południowymi stokami masywu górskiego Riły, północnymi terenami grupy górskiej Pirinu oraz zachodnimi pasmami Rodopów. Drugi powód to niespotykane i kontrowersyjne rzeźby umieszczone w jednym z domów. Można zobaczyć na przykład Chrystusa i Matkę Boską w rakiecie kosmicznej czy świętych egipskich w skafandrach kosmicznych.

Narodowy Park Riła – największy park narodowy w Bułgarii, w którym znajdują się rezerwaty biosfery wpisane na listę UNESCO. Turyści spragnieni mocnych wrażeń mogą w tym miejscu uprawiać wspinaczkę lodowcową i wędrować po przepięknych trasach. W samej miejscowości Riła biorą początek ważniejsze szlaki turystyczne, których pokonanie gwarantuje niebywałą satysfakcję widokową.

Dupnica – piękne i malowniczo położone miasto otoczone plantacjami tytoniu. Warto tam zwiedzić XIV-wieczny meczet oraz „konak” – dawny budynek administracji i policji osmańskiej, w którym znajduje się ciekawa wystawa.

Samokow – w mieście słynącym z pięknych wyrobów artystycznych, można znaleźć liczne warsztaty kuśnierskie, złotnicze i stolarnie, z czego zadowoleni będą turyści poszukujący lokalnych pamiątek. W Samokowie nie można się nudzić, gdyż do zwiedzenia jest meczet Bajrakli, Sarafowata kyszta, Monastyr Dewiczeski, synagogi oraz główny plac z ciekawą studnią, na którym można odpocząć w którejś z przytulnych kawiarni. Turyści zainteresowani folklorem mogą nabyć reprodukcje dzieł pochodzących z rozsławionej na całą Bułgarię samokowskiej szkoły artystycznej.

Stobski piramidi – fantastyczne formy skalne, które najlepiej zwiedzić na popołudniowej przejażdżce. Na turystów czekają między innymi nietypowe naturalne rzeźby utworzone w piaskowcu przez słońce, wiatr i wodę. Zdjęcia z tego miejsca będą z pewnością jedną z ciekawszych pamiątek pobytu w regionie.

Riłski Monastyr – piękny klasztor otoczony licznymi wzgórzami dumnie wznosi się w leśnej dolinie i widłach dwóch rzek. Monastyr będący jednocześnie symbolem tożsamości narodowej, przetrwania języka i kultury uchodzi za największy zespół klasztorny w Bułgarii. Splendoru dodaje mu fakt, że nie bez powodu został wpisany został na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Początki klasztoru sięgają 927 roku, kiedy założył go eremita Iwan zwany Riłskim. Z miejscem tym wiąże się wiele ciekawych historii i legend, z którymi warto się zapoznać w trakcie zwiedzania. W samym klasztorze jest mnóstwo miejsc i zakamarków będących niezwykłymi i tajemniczymi atrakcjami turystycznymi. Zwiedzić można liczne majestatyczne wieże, cerkiew Rożdestwo Bogorodiczno z niezwykle ciekawymi, złowieszczymi i zaskakującymi freskami oraz cudownymi ikonami. Prawdziwym skarbem świątyni są relikwie założyciela. W klasztorze można przenocować, choć zaleca się to tylko turystom o mocnych nerwach, gdyż warunki są bardzo surowe. To nie koniec atrakcji, gdyż okolica klasztoru naszpikowana jest dodatkowymi zabytkami i miejscami godnymi odwiedzenia. Warto przykładowo zajrzeć do pustelni i paraklisu Sweti Łuka, cerkwi Uspenie na Sweti Iwan Riłski Czudotworec czy groty Święta Dziura.

Park Narodowy Pirin – dziewicza przyroda, łatwy dojazd i piękne widoki gwarantujące niezapomniane wrażenia stanowią atuty turystyczne wspaniałego parku, którego wspaniały klimat potęguje wpływ śródziemnomorskich mas powietrza. Dla turystów przygotowano wiele specjalnych tras o różnej długości oraz liczne schroniska zapewniające ciepłą, bułgarską strawę oraz odpoczynek w ciekawych  miejscach.

Kiustendił – kurort osłonięty pięknymi górami z okolicą tak malowniczą, że zapiera dech w piersiach nawet turystom mającym już za sobą niejeden wędrowny, górski szlak. W mieście można trafić na wspaniałe świątynie i fora, które pozostały jeszcze z czasów tureckich. Dla przykładu warto zajrzeć do najstarszej łaźni Derwisz bania. Niezwykle ciekawie prezentują się również meczety dżamija Fatih Mehmed i dżamija Mehmed-bej. Dla kontrastu kulturowego trzeba oglądnąć Cerkiew Uspenie Bogorodiczno lub zgłębić historię w Regionalnym Muzeum Historycznym, z kolei prawdziwe arcydzieła malarskie można zobaczyć w Chudożestwena galerija Władimir Dimitrow-Majstora. Z centrum miasta warto wyruszyć kolejką albo na piechotę do twierdzy Chisarłyka ze wspaniałym parkiem, w którym mają swój początek liczne szlaki wysokogórskie.

Newestino – niewątpliwą atrakcją, którą koniecznie trzeba zobaczyć będąc w okolicy jest turecki most owiany legendami i zdumiewający malowniczym położeniem. Most ma ponad 100 m długości, składa się z pięciu imponujących łuków i do dzisiaj można przeczytać tablicę z tureckimi napisami, która została po burzliwych dziejach.

Błagoewgrad – stolica i największe miasto Macedonii Pirińskiej, które warto odwiedzić ze względu na górskie otoczenie, będące malowniczym tłem dla miejskich budynków inspirujących niejeden obraz czy fotografię widokową. Czas spędzony w kulturalnym centrum umilają spacery po przepięknej starówce, gdzie można zasiąść w przytulnej „mehanie”, by w słoneczny dzień posilić się chłodnikiem „tarator”.  W mieście działa kilka galerii artystycznych i muzeów, natomiast oryginalną architekturą wyróżnia się cerkiew św. Bogurodzicy oraz cerkiew Wywedenie Bogorodiczno ze wspaniałymi freskami mistrzów szkoły banskiej.

Ilindenci – niezwykłe miasteczko przyciąga turystów z powodu swojej niebywałej architektury oraz pięknej okolicy. Wszystko jest z marmuru: rynek, studnie na głównym placu, ulice, rzeźby oraz położone nieopodal formy skalne. Do miejscowego parku warto wybrać się nocą, gdyż marmurowe rzeźby wykonane przez lokalnych artystów lśnią w blasku księżyca tworząc jednocześnie magiczną poświatę. Pod koniec sierpnia każdego roku organizowany jest festiwal rzeźby, kiedy to zjeżdżają artyści specjalizujący się w marmurze i prezentują swoje niezwykłe dzieła. Aktywne spędzanie czasu polega miedzy innymi na połowie ryb w miejscowym zbiorniku czy zwiedzaniu licznych grot i skał, które doskonale nadają się do uprawiania wspinaczki. W lutym natomiast producenci z regionu organizują degustację białych i czerwonych win zwaną „Praznik na winoto”, połączoną z tańcami i starodawnymi obrzędami na cześć Dionizosa.

Rezerwat Rupite – niezwykłe miejsce obejmujące tereny wygasłego wulkanu, gdzie wśród magmowych skał biją gorące, siarczane źródła. Spacery w tym malowniczym zakątku na pewno przyniosą wiele wrażeń, gdyż dodatkowo można obejrzeć chram Sweta Petka Byłgarska – świątynię łączącą wiele stylów architektonicznych. Położenie budowli w kraterze wulkanicznym sprawia, że fotografie wykonane w tym miejscu zawsze mają bezcenną wartość.

Razłog – piękna i malownicza okolica, którą można pokonać kolejką wąskotorową stanowiącą nie lada atrakcję turystyczną dla wypoczywających w Bansku i okolicach. Trasa przebiega doliną rzeki Mesty, przecinając jej liczne dopływy. Kolejka z wyremontowanymi, stylowymi wagonami jest zarówno obiektem muzealnym jak i wspaniałą zabawą, z której najbardziej zadowolone będą dzieci.

Pernik – warto zajrzeć do prastarej osady, w której organizowany jest Międzynarodowy Festiwal Maskarady i Przebierańców, będący miłym zaskoczeniem dla turystów. Jest to przegląd zimowych i wczesnowiosennych obyczajów kawalerskich, związany z przebieraniem się i nakładaniem przez mężczyzn niezwykłych masek. Na ulicach turyści oglądają długie korowody i podziwiają wspaniałe stroje, których barwy na długo pozostają w pamięci, a niezwykła oprawa artystyczna pozwala zapoznać się z bułgarskimi tradycjami.

Zemen – chociaż miasto nie oferuje turystom zbyt wielu atrakcji, w jego pobliżu znajduje się słynny monastyr Zemenski z klasztorną cerkwią św. Jana Ewangelisty, należącą do jednych z najbardziej oryginalnych zabytków w Bułgarii. Urok świątyni polega na jej odmienności w porównaniu z typowymi budowlami średniowiecznymi, wzniesionymi przeważnie w stylu bizantyjskim. Kamienna świątynia zbudowana między XIII a XIV wiekiem na planie kwadratu, charakteryzuje się cylindryczną kopułą  zwieńczoną bębnem wspartym na kolumnach. Wewnątrz wzrok przyciągają doskonale zachowane malowidła ścienne prezentujące styl macedońskiej szkoły artystycznej, realistycznie przedstawiające postaci niebiblijne i sceny Męki Pańskiej. Nieco laicki charakter klasztoru sprawia, że jest tym bardziej ciekawy, wyjątkowy i godny odwiedzenia. Poza tym w okolicy znajduje się tzw. Przełom Zemeński, czyli przepiękny, skalisty wąwóz wyrzeźbiony przez rzekę Strumę. Warto się tam wybrać koleją, by z okien pociągu podziwiać nietypowe formy skalne i pozostałości twierdz broniących królestwa Bułgarii przed najeźdźcami. Jeżeli ktoś zdecyduje się na bardziej szczegółowe zwiedzanie doliny, będzie miał okazję poznać tajemnice ukrytych w górach grot skalnych, wodospadów i źródełek o magicznej sile.

Kresna – miasteczko skryte wśród fantazyjnych form skalnych związane jest z długą historią i oferuje turystom ciekawe okolice. Najważniejszym zabytkiem jest grobowiec Sweti Iwan Rylski, wzniesiony ku czci poległych powstańców z roku 1878, niemniej podczas prac ziemnych odkryto starożytny gród, w którym mieszkali Trakowie i Rzymianie. Naukowcy odsłonili w tym miejscu  między innymi pozostałości świątyni Artemidy i domów mieszkalnych. Prawdopodobnie było to jedno z pierwszych miast, które założył Aleksander Wielki, dlatego warto odwiedzić regionalne muzeum, by sprawdzić tę tezę. Najważniejsza jest jednak okolica, gdyż za Kresną zaczyna się ogromny rezerwat Tisza obejmujący brzegi Strumy i część gór Pirin. W rezerwacie wytyczono szlaki wędrowne i rowerowe, z których najciekawsze prowadzą do gorących źródeł oraz nad położone wśród gór jezioro Sinaniszko.

Dolina Kaniny – przepiękna kraina pełna malowniczych wiosek, gospodarstw agroturystycznych i niepowtarzalnych widoków. Profesjonalni przewodnicy organizują tam wędrówki po górach, niemniej jeżeli ktoś woli indywidualnie spędzać wolny czas, będzie mógł zaplanować wycieczkę po okolicy. Warto przykładowo zwiedzić Nikopolis ad Nestum, czyli zespół ruin, na które składają się pozostałości murów obronnych, baszt, miejsc kultu, ulic i łaźni wybudowanych około I w. n.e. Trasa wycieczki nie powinna ominąć kurortu balneologicznego Ognianowo, willowej wioski Leszten czy wioski-muzeum Kowaczewica z dziesiątkami zabytkowych domów.